چک حقوقی چیست؟

چک حقوقی چیست؟ در امور بانکی چک یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری می‌باشد.

باید گفت چک در کنار سفته و برات از اهمیت بسیار زیادی در معاملات منعقد شده میان مردم برخوردار است.

چرا که چک یک وسیله پرداخت محسوب می‌شود و اکثریت افراد جامعه از جمله تجار از آن استفاده می‌کنند.

چک سندی است که به موجب آن صادرکننده تعهد می‌کند تا مبلغی را که در آن درج شده در موعد معین به دارنده چک که چک را نزد بانک برده پرداخت کند.

متاسفانه گاهی اوقات متعهد تعهدات خودش را به موقع انجام نمی‌دهد.

بدین ترتیب چک با فقدان موجودی کافی در حساب روبه‌رو می‌شود که در این صورت دارنده چک می‌تواند اقداماتی را علیه صادرکننده چک صورت دهد.

اصطلاحاً چک را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید.

پس از اینکه گواهی عدم پرداخت توسط دارنده چک از بانک دریافت شد، دارنده چک می‌تواند به سه صورت حقوق خود را پیگیری کند.

با توجه به دعاوی تجاری مطروحه اولین راه دارنده چک این است که متوسل به شیوه کیفری وصول چک شود و اقدام به شکایت از صادرکننده چک نماید.

راه دیگر مراجعه به دادگاه حقوقی و طرح دعوای حقوقی مطالبه چک می‌باشد.

اما راه آخر مراجعه به اداره ثبت و پیگیری ثبتی چک است.

در صورت اینکه به هر دلیل امکان پیگیری کیفری چک وجود نداشته باشد اصطلاحاً با چک حقوقی روبه‌رو هستیم که باید برای دریافت مبلغ مندرج در آن به دادگاه حقوقی مراجعه نمود.

چک حقوقی چیست؟

به طور کلی چک حقوقی به چکی گفته می‌شود که امکان پیگیری کیفری در مورد آن وجود ندارد.

این عدم قابلیت نتیجه آثار قانونی‌ است که قانون‌گذار بر این چک بار کرده است.

به عنوان مثال اگر چک به صورت مدت‌دار صادر شده باشد امکان پیگیری کیفری آن وجود ندارد و تنها می‌توان از طریق حقوقی آن را پیگیری کرد.

چک حقوقی دارای انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

انواع چک حقوقی

قانون‌گذار برخی از شرایط را برای چک‌ها برشمرده است که در صورت وجود آن شرایط نمی‌توان از آن چک‌ها شکایت کیفری کرد و آن‌ها تبدیل به چک حقوقی می‌شوند.

این چک‌ها عبارت از چک سفید امضا، چک تضمینی، چک مشروط و چک مدت‌دار می‌باشند.

دسته دیگری از چک‌های حقوقی، چک‌هایی هستند که در دسته‌بندی‌های بالا نمی‌گنجند اما در مهلت شش ماهه‌ای که برای دریافت گواهی عدم پرداخت مقرر شده، دارنده اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت و برگشت زدن چک نکرده است.

در چنین شرایطی دارنده در واقع از حق شکایت کیفری خودش صرف نظر کرده و تنها می‌تواند چک را از طریق حقوقی پیگیری نماید.

نحوه وصول چک حقوقی

فرایند وصول چک حقوقی مانند سایر دعاوی حقوقی می‌باشد.

برای پیگیری چک حقوقی ابتدا باید دارنده چک به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند.

سپس برگه دادخواستی را در این خصوص تکمیل نماید و آن را به ثبت برساند تا آن برگه دادخواست به دفتر دادگاه ارجاع شود.

پس از اینکه برگه دادخواست به دادگاه ارجاع شد دفتر دادگاه مبادرت به تعیین وقتی برای تشکیل جلسه دادرسی می‌نماید.

دادگاه از طرفین دعوت خواهد کرد تا در جلسه دادرسی حاضر شوند.

سپس یک جلسه دادرسی با حضور طرفین تشکیل خواهد شد.

دادگاه به دلایلی که طرفین دارند رسیدگی می‌کند و اظهارات آن‌ها را می‌شنود.

در صورت اینکه دلایل را کافی بداند حکم را به نفع دارنده چک صادر می‌کند.

پس از صدور حکم این رای قطعی نبوده و کسی که رای به زیان او صادر شده می‌تواند اقدام به تجدید نظرخواهی در این زمینه کند.

در هر حال اگر رای قطعی به نفع دارنده چک صادر شود او می‌بایست حکم را به دفتر اجراییه دادگاه ببرد تا در این زمینه اجراییه صادر شود.

محکوم‌علیه ۱۰ روز از تاریخ صدور اجرایی مهلت دارد که حکم را با میل خودش اجرا کند.

اگر این کار را نکرد دفتر اجرای احکام دادگاه مبادرت به توقیف اموال محکوم علیه می‌کند.

سپس اموال او به مزایده گذاشته می‌شود تا بتوان بدهی طلبکار را پرداخت نمود.

اگر مالی از محکوم‌علیه پیدا نشود می‌توان از دایره اجرای احکام دادگستری درخواست صدور حکم جلب محکوم‌علیه را نمود.

در این صورت محکوم‌علیه بازداشت خواهد شد اما می‌تواند با طرح دادخواست اعسار از بازداشت خود جلوگیری به عمل آورد.

مراحل صدور چک حقوقی

برای صدور چک حقوقی تشریفات خاصی وجود ندارد.

همان تشریفاتی که در مورد سایر چک‌ها باید اجرا شود در مورد این دسته از چک‌ها نیز باید مورد رعایت قرار بگیرد.

به موجب اصلاحاتی که اخیراً در قوانین صدور چک به عمل آمده صدور چک صرفاً در سامانه صیاد به عمل می‌آید.

بدین معنا که صادرکننده علاوه بر این‌که نسخه کاغذی چک را باید در اختیار دارنده چک قرار دهد باید مراتب صدور چک را در سامانه صیاد به ثبت برساند.

همچنین مشخصات دارنده و مبلغ مندرج در آن را معین نماید.

سپس دارنده چک نیز باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و مراتب را تایید کند.

اگر چک حقوقی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد مشکلات فراوانی را برای دارنده چک ایجاد می‌کند.

چرا که چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد اساساً چک محسوب نمی‌شود.

صرفاً یک سند عادی طلب خواهد بود و از مزایای سند تجاری محروم می‌شود.

مثلاً یکی از مزایایی که برای سند تجاری در نظر گرفته شده این است که دارنده سند تجاری می‌تواند بدون تودیع خسارت احتمالی تقاضای تامین خواسته کند.

مزیت دیگر سند تجاری این است که خسارت تاخیر تادیه در آن از تاریخ سررسید و نه تاریخ اقامه دعوا محاسبه خواهد شد.

نتیجه‌گیری

چک یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری محسوب می‌شود و کاربرد بسیار زیادی در زندگی روزمره مردم پیدا کرده است.

با این حال چک دارای انواع مختلفی می‌باشد که چک حقوقی یکی از انواع آن می‌باشد.

چک حقوقی به معنای چکی است که نمی‌توان در خصوص آن شکایت کیفری مطرح نمود.

فقط می‌توان آن را از طریق اجرای احکام دادگستری به اجرا گذاشت تا دارنده چک بتواند به مبلغ مندرج در چک برسد.

چک‌هایی از قبیل چک سفید امضا و مدت دار از جمله چک‌هایی هستند که امکان شکایت کیفری در خصوص آنها وجود ندارد.

برای مطالبه وجه مندرج در چک حقوقی، دارنده چک باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند.

سپس دادخواستی را در این خصوص به ثبت برساند تا رسیدگی به پرونده آغاز و رای مقتضی توسط دادگاه در این زمینه صادر شود.

مسائل حقوقی مربوط به چک حقوقی و مراحل صدور چک حقوقی یکی از پیچیده‌ترین موضوعات در حوزه حقوق اسناد تجاری می‌باشند.

بنابراین چنانچه در این زمینه نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی هستید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• چک حقوقی چیست؟

به چکی گفته می‌شود که امکان شکایت کیفری در خصوص آن وجود ندارد.

• مراحل پیگیری چک حقوقی به چه ترتیب می‌باشد؟

برای پیگیری چک حقوقی دارنده چک باید نسبت به اقامه دعوا بر علیه صادرکننده چک در دادگستری مبادرت کند تا بتواند در نهایت حکمی را بر علیه او از دادگاه بگیرد.

• دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مربوط به چک حقوقی کجاست؟

معمولا دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی مربوط به چک حقوقی، دادگاه عمومی حقوقی می‌باشد.

مگر اینکه مبلغ مندرج در چک کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشد.

در این صورت رسیدگی به دعوای مربوط به آن در صلاحیت دادگاه صلح قرار می‌گیرد.