جرم و مجازات چک بلامحل چیست؟

جرم و مجازات چک بلامحل چیست؟ یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری که کاربرد بسیار زیادی در امور بانکی و معاملات تجاری منعقد شده میان مردم عادی دارد؛ چک می‌باشد.

چک به عنوان جایگزین پول نقد جایگاه خود را در معاملات مردم پیدا کرده است.

با توجه به دعاوی تجاری قانون‌گذار نیز برای حمایت از این جایگاه، قوانین سفت و سختی را وضع نموده تا اعتماد عمومی به این سند تجاری بیش از پیش افزایش پیدا کند.

قانون‌گذار مقرر کرده کسانی که اقدام به صدور چک می‌کنند باید علم داشته باشند که قادر به پرداخت مبلغ مندرج در آن هستند.

همچنین می‌توانند در مهلت مقرر شده وجه آن را پرداخت نمایند.

متاسفانه در بسیاری از موارد دیده می‌شود که افراد بدون توجه به این موضوع اقدام به صدور چک می‌کنند.

همین امر نیز سبب برگشت خوردن چک‌های صادره توسط آن‌ها می‌شود.

به همین دلیل قانون‌گذار برای حمایت بیشتر از اعتبار چک، جرم و مجازات چک بلامحل را پیش بینی کرده است.

علاوه بر آن مجازات بسیار سنگینی را برای مرتکب جرم صدور چک بلامحل در نظر گرفته است.

بنابراین آگاهی از جرم و مجازات چک بلامحل یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که افراد باید از آن آگاه باشند تا بتوانند حقوق خود را پیگیری نماید.

جرم و مجازات چک بلامحل در صورت برگشت خوردن چک

چک بلامحل عبارت از چکی می‌باشد که بدون تاریخ، بدون امضا، مدت‌دار، مشروط و سفید امضا نباشد.

همچنین بابت تضمین داده نشده باشد.

وجه آن نیز به علت خالی بودن حساب صادرکننده یا عدم کفایت موجودی آن پرداخت نشده باشد.

در بسیاری از موارد دارنده چک ممکن است به بانک مراجعه کرده و در آن‌جا متوجه شود که موجودی کافی در حساب صادرکننده چک وجود ندارد.

در چنین شرایطی دارنده می‌تواند گواهی عدم پرداخت دریافت نماید که دریافت این گواهی به معنای برگشت زدن چک می‌باشد.

اگر چکی بلامحل از سوی صادرکننده صادر شده باشد با توجه به ماده ۷ قانون صدور چک مجازاتی برای صادرکننده در نظر گرفته شده است.

به موجب ماده مذکور هرکس بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد.

• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ۷۸۰ میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر ۶ ماه محکوم خواهد شد.
• اگر مبلغ مندرج در متن چک از ۷۸۰ میلیون تا ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال باشد از ۶ ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یک تا ۲ سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت ۲ سال محکوم خواهد شد.

بررسی مجازات جرم صدور چک بلامحل

در صورتی که صادرکننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.

این مجازات شامل مواردی که ثابت شود چک های بلامحل بابت معاملات نامشروع یا بهره ربوی صادر شده، نمی‌باشد.

در مورد چک‌های بلامحل دارنده چک می‌تواند ظرف ۶ ماه از تاریخ مقرر در چک اقدام به مطالبه وجه مندرج در آن نماید.

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت در ظرف ۶ ماه مبادرت به شکایت کیفری بابت چک بلامحل کند تا صادرکننده با مجازات قانونی روبه‌رو شود.

همانطور که در ماده فوق بیان گردید جرم و مجازات صدور چک بلامحل عبارت از حبس می‌باشد که بر اساس مبلغ مندرج در وجه چک تعیین خواهد شد.

البته باید اشاره کنیم که به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری این مجازات‌ها تا حدی کاهش پیدا کرده‌اند و به نصف تقلیل یافته‌اند.

مجازات صدور چک بلامحل از حساب مسدود

گاهی اوقات افراد به دلیل اشتباه در محاسبات خود یا پیش‌بینی اشتباه در مورد گردش مالی خود مبادرت به صدور چک بلامحل می‌کنند.

اما گاهی اوقات افراد با داشتن سوء‌نیت علی‌رغم اینکه می‌دانند حسابشان مسدود است، مبادرت به صدور چک می‌کنند.

قانون‌گذار برای گروه دوم مجازات به مراتب سنگین‌تری را در نظر گرفته است.

به موجب ماده ۱۰ قانون صدور چک هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود.

علاوه بر این به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق خواهد بود.

جرم و مجازات صدور چک بلامحل به دلیل صدور دستور عدم پرداخت

گاهی اوقات ممکن است که صادرکننده چک دستور عدم پرداخت وجه مندرج در چک را به دلیل سرقت یا مفقودی چک به بانک ارائه نماید.

در چنین شرایطی اگر ادعای او واهی بوده و دروغ گفته باشد قانون‌گذار برای او مجازات بسیار سنگینی در نظر گرفته است.

به موجب ماده ۱۴ قانون صدور چک صادرکننده چک، ذی‌نفع یا قائم مقام قانونی آن‌ها با تصریح به اینکه چک مفقود، سرقت، جعل، از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می‌تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد.

در صورت ارائه چک بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم می‌نماید.

دارنده چک می‌تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند.

هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد دستور دهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ این قانون به پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.

در موردی که دستور عدم پرداخت مطابق این ماده صادر می شود بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستور دهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید.

دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم کند.

سپس حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید.

در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت می‌کند.

نتیجه‌گیری

جرم و مجازات چک بلامحل یکی از مجازات‌های سنگینی می‌باشد که با توجه به جایگاه بسیار والای چک در معاملات میان مردم مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است.

قانون‌گذار در جهت حمایت از اعتبار چک، قوانین سفت و سختی را برای این موضوع در نظر گرفته است.

باید بگوییم که اگر صادرکننده چک، چک بلامحلی را صادر کرده باشد به موجب ماده ۷ قانون صدور چک بر اساس مبلغ مندرج در چک به مجازات حبس محکوم خواهد شد.

در مواردی که چک بلامحل از حساب مسدود صادر شده باشد یا خود صادرکننده دستور عدم پرداخت چک را بر اساس ادعاهای واهی داده باشد مجازات صادرکننده چک تشدید می‌شود.

جرم و مجازات چک بلامحل یکی از سنگین‌ترین موضوعات در زمینه حقوق اسناد تجاری می‌باشد.

بنابراین چنانچه در این زمینه نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی هستید، با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• جرم و مجازات چک بلامحل چیست؟

برای مرتکب جرم و مجازات چک بلامحل حبس در نظر گرفته شده است.

این حبس بر اساس مبلغ مندرج در چک تشدید خواهد شد.

• آخرین تغییرات جرم و مجازات چک بلامحل به چه صورت است؟

به موجب قانون کاهش حبس تعزیری مجازات جرم و مجازات چک بلامحل تا حدی کاهش پیدا کرده است.

حبس مقرر نیز به نصف تقلیل یافته است.

• اگر صادرکننده چک ادعای سرقت شدن چک را داشته باشد چه کاری باید انجام دهد؟

در صورتی که صادرکننده ادعا داشته باشد که چک به سرقت رفته یا مفقود شده باید به بانک دستور عدم پرداخت چک را صادر کرده و با مراجعه به دادگاه شکایت خود را مطرح نماید.