طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی چگونه است؟ ممکن است در جریان ثبت رسمی ملک و الزام به تنظیم سند رسمی، اختلافات و اشکالات متعددی پیش آید.
در بسیاری از موارد، خود مراجع مربوط به اداره ثبت املاک، به اختلافات رسیدگی می‌کنند.
اما در عین حال، مواردی نیز وجود دارد که شخص باید اقدام به طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در دادگاه کند.
طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی اصولاً در هیئت نظارت و در مراجع ثبتی انجام می‌شود تا خود اداره به سرعت و به صورت تخصصی به اختلافات احتمالی ثبتی رسیدگی نماید.
با این حال در مواردی ممکن است لزوم طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در دادگاه نیز مطرح شود.
برای مثال اگر ابطال صورت مجلس تفکیکی به ضرر شخص ثالث باشد، ناچاریم که این دعوا را در دادگاه های عمومی طرح نماییم.
با توجه به دعاوی ملک مطروحه در این مطلب به بررسی شرایط طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی و موارد لزوم طرح این دعوا در دادگاه حقوقی یا مراجع ثبتی می‌پردازیم.
طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در کدام مرجع صورت می‌گیرد؟
اقدام به طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی اصولاً باید در هیئت نظارت انجام بگیرد.
یعنی در گام اول، نیازی به طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در دادگاه نداریم.
برای شناخت شیوه طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در هیئت نظارت، نخست باید ساختار این هیئت و صلاحیت آن را بررسی نماییم.
هیئت نظارت چیست؟
همانگونه که قبلاً اجمالاً بیان که بیان کردیم، هیئت نظارت به اختلافات ثبتی و اشتباهات و اشکالات ثبتی رسیدگی می‌نماید.
در مورد اختلافات باید یک طرف اختلاف اداره‌ی ثبت و طرف دیگر اشخاص باشند.
این اختلافات ممکن است بر سر قبول یا عدم قبول تقاضای ثبت یا به صورت اعتراض بر نظریه رئیس ثبت، در مواردی که قانون پیش بینی کرده است باشد.
در مورد اشتباهات ثبتی، ممکن است اشتباه در مرحله‌ی قبول تقاضای ثبت، در اثناء عملیات مقدماتی، در ثبت ملک و صدور سند مالکیت یا در جریان تفکیک املاک رخ داده باشد.
باید گفت در مورد اشکالات مربوط به تنظیم اسناد نیز ممکن است اشکال قبل از تنظیم سند یا بعد از آن باشد که اصولاً به ۹ مورد تقسیم می‌شوند.
موضوع بحث ما طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی به عنوان یکی از این موارد است.
اعضای هیئت نظارت چه کسانی هستند؟
هیأت نظارت تشکیل می‌شود از دو قاضی به علاوه مدیر کل ثبت منطقه.
در تشکیلات فعلی ثبت، عنوان رئیس ثبت استان، برای مدیر کل ثبت منطقه است یا قائم مقام او.
منظور از قائم مقام ایشان، معاون یا کفیل ثبت منطقه است.
دو قاضی عضو هیأت در حال حاضر از میان قضات عالی‌ترین دادگاه مرکز استان که عبارت است از دادگاه تجدید نظر استان پیشنهاد و انتخاب می‌شوند.
گرچه در ماده ۶ قانون ثبت نوشته شده است دو نفر از قضات دادگاه استان انتخاب می‌شوند.
اما چون در نظام فعلی دادگاه استان وجود ندارد، باید با تنقیح مناط و استفاده از ملاک آن، قائم مقام دادگاه استان را پیدا کنیم.
چون دادگاه استان فقط در مرکز استان تشکیل می‌شده است.
بنابراین دو قاضی عضو هیأت باید از قضات دادگاه مرکز استان باشند.
چون دادگاه استان عالی‌ترین دادگاه عمومی مرکز استان بوده است، اکنون باید عالی‌ترین دادگاه عمومی مرکز استان را مشخص کنیم.
آن جز دادگاه‌های تجدید نظر استان نیست.
کدام هیئت نظارت از لحاظ محلی برای رسیدگی به طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی صلاحیت دارد؟
طبق ماده ۶ قانون ثبت، هیأت نظارت هر استان به اختلافات و اشتباهات ثبتی مربوط به حوزه قضایی آن استان رسیدگی می‌کند.
بنابراین قلمرو صلاحیت محلی هیأت نظارت، حوزه قضایی استان است نه حوزه تقسیمات کشوری و اداری استان.
در جاهایی که حوزه بندی قضایی و اداری مختلف است حوزه قضایی استان ملاک و معتبر است.
همچنین اصولاً به دعوای مربوط به اموال غیرمنقول در محل وقوع و قرارگیری آنان رسیدگی می‌شود.
پس مثلاً برای طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در مورد ملک واقع در تجریش، باید به هیئت نظارت استان تهران مراجعه کنیم.
منظور از تفکیک ملک و صورت مجلس تفکیکی چیست؟
چون در اینجا سخن از تفکیک به میان آمد، لازم است که پیش از بررسی دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی، منظور از تفکیک و فرق آن با افراز و تقسیم بیان شود.
زیرا دیده شده که بعضی از افراد، آن‌ها را مترادف و به معنای واحد دانسته‌اند.
بنابراین باید بگوییم که تفکیک در عرف ثبتی عبارت است از تقسیم مال غیر منقول به قطعات کوچکتر.
مثلاً قطعه زمینی است به مساحت ۵ هزار متر که مالک یا مالکین آن تصمیم دارند آن را به قطعات ۲۰۰ متری تقسیم نمایند.
اگر این تقسیم صورت گرفت، گفته می‌شود که آن زمین به قطعات ۲۰۰ متری تفکیک شده است.
افراز در اصطلاح قضایی و ثبتی عبارت است از جدا کردن سهم مشاع شریک یا شرکاء.
به تعبیری دیگر، افراز عبارت است از تقسیم مال غیر منقول مشاع بین شرکاء به نسبت سهم آنان و با تفکیک فرق می‌کند.
در نهایت مفهوم تقسیم، اعم است از تفکیک و افراز و غیر آن.
مثلاً هرگاه کسی فوت کند، ترکه او بین ورثه تقسیم می‌شود.
این ترکه شامل منقول و غیر منقول می‌شود.
در این مورد اصطلاح تقسیم ترکه بکار برده می‌شود؛ نه افراز یا تفکیک.
دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی به چه منظور مطرح می‌شود؟
منظور از این دعوا، رسیدگی و رفع اشتباهی که در عملیات تفکیکی رخ داده است می‌باشد.
مشروط بر اینکه رفع اشتباه مخل به حقوق شخص یا اشخاص نباشد.
رسیدگی و رفع اشتباهی که در عملیات تفکیکی رخ دهد و منتج به انتقال رسمی یا ثبت دفتر املاک شود، با هیأت نظارت است.
مشروط بر اینکه رفع اشتباه مزبور خللی به حق کسی نرساند.
مفهوم این بند آن است که اگر تصحیح اشتباه مخل به حق کسی باشد از صلاحیت هیأت نظارت خارج است.
ذی‌نفع هدایت خواهد شد که به دادگاه مراجعه نماید.
اداره ثبت پس از تعیین تکلیف نهایی در دادگاه، دستور رفع اشتباه را خواهد داد.
در مورد اشتباه در عملیات تفکیکی اداره ثبت برابر بند ۱۷ ماده ۳ آیین نامه اجرایی، خواهان باید حدود اولیه ملک را در گزارشی که به هیأت نظارت می‌دهد، قید و رونوشت صورت مجلس تفکیکی و نقشه‌ای را که مورد اشتباه در آن نمایان شده باشد، به هیأت ارسال نماید.
رأی هیأت نظارت در این مورد برابر تبصره ۴ ماده ۲۵ قانون ثبت قطعی است.
یعنی اصولاً نمی‌توان در دادگاه به این رای اعتراض کرد یا در خود این مرجع، از رای صادر شده تقاضای تجدید نظر نمود.
نتیجه‌گیری
در این مطلب دانستیم که دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی، اصولاً باید در هیئت نظارت استانی که در محل وقوع ملک دارد مطرح شود.
اگر این شکایت به حقوق ثالث لطمه‌ای وارد کند، لازم است شخص در دادگاه طرح دعوا کند.
سوالات متداول
- دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی در کدام مرجع مطرح می‌گردد؟
طرح این دعوا اصولاً در هیئت نظارت استان محل وقوع ملک رخ می‌دهد.
با این وجود در صورتی که ممکن باشد که دعوا به حقوق اشخاص ثالث لطمه وارد کند، لازم است طرح دعوا در دادگاه عمومی محل قرارگیری ملک انجام شود.
- آیا تفکیک همان افراز و تقسیم است؟
خیر، تفکیک صرفا تقسیم کردن مال منقول به چند تکه است.
در حالی که در افراز، سهم شرکا به صورت اختصاصی مشخص می‌شود.
همچنین تقسیم، مفهوم عام‌تری نسبت به تفکیک و افراز دارد.
- اعضای هیئت نظارت چه کسانی هستند؟
هیئت نظارت در سطح استان با حضور دو قاضی از دادگاه تجدید نظر استان به همراه مدیر کل ثبت منطقه تشکیل می‌شود.
همچنین رای این اداره در مورد ابطال صورت مجلس تفکیکی اصولاً قطعی و غیرقابل اعتراض است.
اگر در مورد شیوه طرح دعوای ابطال صورت مجلس تفکیکی و تشریفات آن سوالی در ذهن دارید، کارشناسان ما در دادفروز آماده راهنمایی شما بزرگواران هستند.
بدون دیدگاه