چه توهین‌هایی جرم است؟ تمامیت معنوی افراد در تمامی نظام‌های حقوقی دنیا از اهمیت و احترام ویژه‌ای برخوردار است. قانونگذاران در سراسر جهان با وضع قوانین و مقرراتی، رفتارهایی را که تمامیت معنوی افراد را خدشه‌دار می‌کنند، جرم‌انگاری کرده و برای آن‌ها مجازات‌هایی تعیین نموده‌اند.
هدف از این قوانین، حفظ آبرو و حیثیت افراد و جلوگیری از وقوع رفتارهای توهین‌آمیز است. یکی از ناپسندترین رفتارها که می‌تواند حیثیت و آبروی افراد را به خطر بیندازد، توهین به آن‌ها است.
در این راستا، قانونگذار جمهوری اسلامی ایران نیز به‌منظور جلوگیری از وقوع چنین اتفاقات ناگواری و همچنین برای تضمین رعایت اخلاق و احترام در جامعه، اقدام به جرم‌انگاری رفتارهای توهین‌آمیز نموده و انواع مختلفی از توهین را مشخص کرده است. هر یک از این انواع توهین دارای مجازات خاص خود هستند.
فهرست مطالب
تعریف توهین
چه توهین‌هایی جرم است؟ برای آنکه دقیقاً بدانیم جرم توهین از دعاوی کیفری به چه معنایی است، ابتدا باید تعریف آن را به‌درستی درک کنیم. توهین را می‌توان به این صورت تعریف کرد که عبارت است از نسبت دادن امری به شخصی که باعث وهن و کوچک کردن او شود، به گونه‌ای که متعارفاً موجب خفت و تحقیر شخص در نظر دیگران گردد.
در واقع، از دیدگاه مقررات کیفری، توهین و اهانت به معنای به‌کار بردن الفاظی است که به صورت صریح یا ضمنی باعث تحقیر و توهین به شخص دیگری شود.
در نتیجه، اگر این الفاظ یا حرکات به‌نحوی باشند که به صورت عرفی موجب تحقیر و خفت افراد شود، جرم توهین محقق می‌گردد. نکته مهم این است که توهین باید آشکار و مشخص باشد، در غیر این صورت توهین تلقی نمی‌شود.
انواع توهین
قانونگذار برای جرم توهین انواع مختلفی را تعریف کرده است.بسته به اینکه توهین ساده یا مشدد باشد، مجازات‌های مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است. در ادامه به بررسی انواع توهین و مجازات‌های مربوط به هر یک می‌پردازیم.
۱. توهین به افراد عادی (توهین ساده)
مطابق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، «توهین به افراد از قبیل فحاشی و به‌کار بردن الفاظ رکیک، در صورتی که موجب حد قذف نباشد، مستوجب مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی از دو میلیون تا بیست و پنج میلیون ریال خواهد بود.»
یکی از ویژگی‌های اصلی جرم توهین این است که طرف توهین باید مشخص باشد. در واقع، توهین یک جرم عمدی است و قصد مرتکب در این جرم نقش بسیار مهمی دارد؛ یعنی باید قصد توهین‌کننده نسبت به شخص توهین‌شده مشخص و محرز باشد.
در مواردی که شخص مورد توهین یک فرد عادی است، جرم دیگری به نام قذف نیز وجود دارد. قذف به معنای نسبت دادن زنا یا لواط به فرد دیگری است که این جرم دارای مجازات حدی است و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است.
حدی بودن یک جرم به این معناست که این رفتار در شرع مقدس جرم‌انگاری شده و مجازات آن نیز از پیش تعیین گردیده است. بنابراین قاضی در این موارد نمی‌تواند مجازات را کاهش دهد یا آن را تعلیق کند.
همچنین لازم به ذکر است که جرم توهین به افراد عادی، یک جرم قابل گذشت است. این به آن معناست که اگر شاکی از شکایت خود گذشت کند، رسیدگی به جرم متوقف می‌شود.
در جرایم قابل گذشت، شاکی با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می‌تواند شکایت خود را ثبت کند. همچنین در هر مرحله از رسیدگی که شاکی از شکایت خود صرف‌نظر کند، رسیدگی متوقف خواهد شد و پرونده مختومه می‌شود.
۲. توهین به اشخاص حقوقی خاص (توهین مشدد)
در صورتی که فردی به برخی از مقامات و مسئولان در نظام جمهوری اسلامی ایران توهین کند، مجازات وی تشدید می‌شود. طبق ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی، «هرکس به یکی از رؤسای سه قوه، معاونان رییس‌جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان، قضات، کارکنان نهادهای دولتی یا شهرداری‌ها، در حین انجام وظیفه یا به دلیل وظایف آن‌ها توهین کند، به حبس از ۴۵ روز تا سه ماه، شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی از دو میلیون تا بیست و پنج میلیون ریال محکوم خواهد شد.»
این نوع توهین که به اشخاص حقوقی و مقامات خاصی تعلق می‌گیرد، به دلیل حساسیت موقعیت اجتماعی و وظایف افراد، مجازات بیشتری دارد و به همین دلیل آن را توهین مشدد می‌نامند.
۳. توهین به مقدسات اسلام
اگر فردی به مقدسات دین اسلام، از جمله پیامبر گرامی اسلام (ص) و معصومین (ع)، توهین کند، مجازات بسیار سنگینی در انتظار او خواهد بود.
طبق ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی، «هر کس به مقدسات اسلام، انبیاء الهی، ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) توهین کند، اگر مشمول حکم ساب‌النبی باشد، به مجازات اعدام محکوم خواهد شد و در غیر این صورت، به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شود.»
این نوع توهین که به مقدسات دینی و اعتقادات مذهبی مرتبط است، یکی از شدیدترین مجازات‌ها را در قانون مجازات اسلامی دارد.
۴. توهین به مقام ولایت فقیه
طبق ماده ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی، «هرکس به حضرت امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری به هر نحوی از انحاء توهین کند، به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.» این نوع توهین به دلیل ارتباط با بالاترین مقام‌های سیاسی و مذهبی کشور، دارای مجازات سنگینی است.
نحوه شکایت از جرم توهین
برای شکایت از جرم توهین و افترا، شاکی باید با مدارک و مستنداتی که وقوع جرم را اثبات می‌کنند، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و شکواییه‌ای را که از پیش تنظیم نموده است، ثبت نماید.
پس از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرای صالح ارجاع داده می‌شود و مقامات قضایی مانند بازپرس و دادیار، تحقیقات لازم را انجام خواهند داد.
پس از تکمیل تحقیقات، پرونده به دادگاه کیفری صالح ارسال می‌شود تا قاضی دادگاه بر اساس ادله و شواهد موجود در پرونده، حکم نهایی را صادر کند. اگر ادله کافی برای محکومیت متهم وجود داشته باشد، حکم به مجازات او صادر می‌شود و در غیر این صورت، حکم برائت صادر خواهد شد.
جمع‌بندی
تمامیت معنوی اشخاص از گذشته‌های دور مورد حمایت قانونگذاران بوده است. در همین راستا، نظام‌های حقوقی اقدام به جرم‌انگاری رفتارهایی کرده‌اند که آبرو و حیثیت افراد را خدشه‌دار می‌کنند.
جرم توهین از مهم‌ترین جرایمی است که به تمامیت معنوی افراد آسیب می‌زند و دارای انواع مختلفی است. از جمله توهین به افراد عادی، اشخاص حقوقی خاص، مقام ولایت فقیه و مقدسات اسلام. هر یک از این انواع توهین، بسته به شدت و نوع آن، مجازات‌های متفاوتی دارند.
علاوه بر این، جرم قذف نیز که نوعی از توهین است، در قانون مورد توجه قرار گرفته و برای آن مجازات حدی در نظر گرفته شده است.
برای شکایت از جرم توهین، شاکیان می‌توانند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکایت خود را به ثبت برسانند.
سوالات متداول
- توهین به چه معناست؟
توهین به معنای نسبت دادن صریح الفاظ یا حرکات تحقیرآمیز به شخصی است که باعث کاهش شأن و منزلت او در نزد دیگران می‌شود.
- انواع توهین چیست؟
توهین به افراد عادی، اشخاص حقوقی خاص، مقدسات اسلام و مقام ولایت فقیه از جمله مهم‌ترین انواع توهین هستند. همچنین، جرم قذف نیز نوعی از توهین است.
- مجازات توهین چیست؟
مجازات توهین بسته به نوع آن متفاوت است و از جزای نقدی تا اعدام متغیر است. در برخی موارد، توهین ممکن است منجر به حبس یا شلاق نیز شود.
بدون دیدگاه