دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک

دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک کجاست؟ در قراردادهای ملکی رهن ملک یکی از عقودی است که برای اطمینان یافتن یک طرف معامله از انجام دادن تعهدات عقد، توسط طرف دیگر انجام می‌شود.

پس از اینکه شخص ملک خود را به رهن گذاشت، دیگر حق فروش آن را به دیگری ندارد.

حتی در صورت فروش ملک مرهونه، اعتبار عقد بستگی به این دارد که شخص ذینفع رهن، عقد را تایید بکند یا رد کند.

در صورت رد، قرارداد فروش ملک باطل می‌باشد.

شخص ذی‌نفع رهن که مرتهن یا رهن‌گیرنده نیز نامیده می‌شود، حق دارد با مراجعه به دادگاه صالح طرح دعوا کند.

عقد رهن، عقدی تبعی و وثیقه‌ای می‌باشد.

یعنی این عقد تا زمانی اعتبار دارد که دینی که باعث صدور آن شده پرداخت نگردیده باشد.

با این حال در عمل دیده می‌شود که پس از پرداخت دین توسط راهن یا رهن‌گذار ملک، مرتهن یا رهن گیرنده از فک ملک یا آزادسازی ملک مرهونه خودداری می‌کند.

در این صورت با توجه به دعاوی ملک، راهن می‌تواند با مراجعه به دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک اقدام نماید و ملک خویش را باز بگیرد.

باید بگوییم در واقع پس از پرداخت دین، هیچ دلیلی وجود ندارد که مرتهن مال مرهونه را در تصرف خویش داشته باشد.

به همین دلیل، مدیون یا راهن با مراجعه به دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک، به راحتی می‌تواند حق خویش را بستاند.

منظور از عقد رهن چیست؟

پیش از آنکه به بحث دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک بپردازیم، نخست لازم است تا خود این عقد را بیشتر بشناسیم.

این عقد در ماده ۷۷۱ قانون مدنی تعریف شده است.

رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داین می‌دهد. ‌

رهن دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن می‌گویند.

همچنین رهن ملک، عقدی است که نسبت به رهن‌دهنده لازم و نسبت به رهن‌گیرنده جایز می‌باشد.

به عبارت دیگر رهن‌دهنده نمی‌تواند با فسخ عقد رهن، در ملک رهن‌داده‌شده خویش تصرفی نماید.

از طرف دیگر با توجه به اینکه عقد رهن صرفاً به سود رهن گیرنده یا مرتهن منعقد شده، او می‌تواند در هر زمان از حق خود صرف‌نظر کند.

همچنین بخواهد که مال رهن در اصطلاح فک یا آزادسازی شود تا مثلاً خود رهن‌گذار، ملک را به فروش برساند.

سپس طلب او را تأدیه کند.

در نهایت نکته مهم این است که هدف نهایی از وثیقه گذاشتن مال، این است که شخص ذی‌نفع بتواند به طلب خود دست یابد.

در صورت پرداخت طلب، دلیلی وجود ندارد که طلبکار، ملک را فک رهن نکند.

به همین دلیل راهن در صورت پرداخت دین منشأ عقد رهن یا دینی که به دلیل تضمین پرداخت آن ملک خویش را رهن داده، می‌تواند با کمک وکیل رهن، دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک را بشناسد و اقدام به طرح دعوا کند.

روند کاری دادگاه رسیدگی به دعوای الزام به فک رهن

دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن، نخست بررسی می‌کند که آیا دین منشأ عقد رهن توسط ثالث یا هر شخص دیگری پرداخت شده است یا خیر.

در واقع برای احراز این شرط، آنچه اهمیت دارد این است که طلبکار به حق خود رسیده باشد.

اگر برای مثال برادر رهن‌گذار، دین او را پرداخت کند، برای اینکه راهن خواستار فک ملک رهن شده خویش شود کفایت می‌کند.

در ادامه، دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک، حکم به نفع راهن صادر می‌کند.

بر این اساس، طلبکار که طلب‌اش پرداخته شده، لازم است به سرعت ملک را فک رهن کرده و آن را به بدهکار سابق بازگرداند.

دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک می‌تواند حکم به پرداخت خسارت به نفع راهن دهد؟

بله؛ اما برای درخواست خسارت مربوط به عدم فک ملک رهن شده توسط رهن گیرنده، شرایطی وجود دارد.

نخستین شرط دریافت خسارت این است که راهن، تمام دین خویش را به رهن گیرنده پرداخت نموده باشد.

خود رهن گیرنده نیز مطلع باشد که تمامی دین او پرداخت شده است.

در این جا بهترین راه این است که رهن‌دهنده رسید پرداخت دین را نزد خود نگاه دارد.

همچنین با ارسال اظهارنامه‌ای، پرداخت کامل دین را به صورت رسمی به رهن گیرنده اطلاع دهد.

دومین شرط این است که رهن‌دهنده، فک رهن ملک یا آزادسازی آن برای معاملات را از مرتهن درخواست نموده باشد؛ ولی او از انجام این کار خودداری کرده باشد.

در این صورت رهن گیرنده هیچ حقی برای تصرف در مال رهن گذاشته‌شده نخواهد داشت.

در اصطلاح حقوقی، از تاریخ انکار و امتناع از رد ملک مرهون به صاحب آن، تصرف او در در حکم تصرف غصبی خواهد بود.

منظور از تصرف غاصبانه این است که دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک، علاوه بر اینکه حکم به آزادسازی ملک رهن شده می‌دهد، شخص رهن‌گیرنده را به پرداخت تمامی خسارات وارد شده به رهن‌دهنده می‌کند.

حتی اگر خسارت وارد شده بر ملک توسط حوادث قهری مثل سیل یا زلزله ایجاد شده باشند.

مثلاً اگر رهن گیرنده از فک رهن ملک خودداری کند و این امر در دادگاه ثابت گردد، حال پس از آن با وقوع زلزله‌ای، بنای موجود در زمین آسیب زیادی ببیند، رهن‌دهنده حق دارد تمامی خسارت‌های وارد شده به ملک رهنی را از رهن گیرنده مطالبه نماید.

دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن کجاست؟

قانون آیین دادرسی مدنی در ماده ۱۲ خود، دادگاه صالح از لحاظ محلی برای رسیدگی به این دعوا را معین نموده است.

دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول، اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت ازحق و تصرف عدوانی، در دادگاهی اقامه می‌ شود که مال غیرمنقول، در حوزه آن واقع است.

اگرچه خوانده، در آن حوزه، مقیم نباشد.

پس اگر مال مرهون در شهر تهران قرار داشته باشد و خود رهن گیرنده مقیم یکی از کشورهای خارجی باشد، در هر صورت به دعوای مال غیرمنقول در حوزه قضایی تهران رسیدگی می‌شود که مال غیرمنقول در آن قرار دارد.

از طرف دیگر، دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک، موضوع را تنها از لحاظ حقوقی بررسی می‌کند.

مثلاً این دادگاه نخست بررسی می‌کند که آیا رهن‌دهنده قبل از طرح این دعوا، تمام مبلغ بدهکاری خویش را به مرتهن پرداخت نموده است یا خیر.

بر همین اساس موضوع این دعوا، امری حقوقی می‌باشد.

همچنین بر اساس قاعده کلی، به امور حقوقی توسط دادگاه عمومی رسیدگی می‌شود.

نتیجه‌گیری

در این مطلب، به شناخت عقد رهن و دادگاه صالح برای طرح دعوای فک رهن از ملک پرداختیم.

همچنین دانستیم که اگر راهن، تمام دین خود را به شخص ذی‌نفع یا همان مرتهن پرداخته باشد، هیچ دلیلی برای وثیقه نگه داشتن ملک توسط وی وجود ندارد.

راهن با مراجعه به دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک، می‌تواند علاوه بر فک رهن تمامی خسارات وارد شده را مطالبه کند.

سوالات متداول

• رهن چیست؟

عقدی است که به موجب آن، بدهکار برای ضمانت اجرای انجام تعهد، مالی را در گروی طلبکار می‌گذارد.

• دعوای الزام به فک رهن از ملک چیست؟

بعد از پرداخت تمامی مبلغ دین توسط بدهکار، طلبکار باید از ملک موضوع وثیقه به سرعت فک رهن به عمل بیاورد.

در غیر این صورت، راهن می‌تواند با طرح این دعوا از وی شکایت کند.

• دادگاه صالح برای دعوای الزام به فک رهن ملک کجاست؟

باید گفت دادگاه حقوقی محل قرارگیری ملک مورد وثیقه، برای رسیدگی به این دعوا صلاحیت دارد.

اگر در مورد شرایط و تشریفات طرح دعوای الزام به فک رهن از ملک سوال دارید، کارشناسان ما در دادفروز آماده راهنمایی شما بزرگواران هستند.