انواع دعاوی ملکی تقسیم ترکه چیست؟

انواع دعاوی ملکی تقسیم ترکه کدام‌اند؟ دعاوی ملک در خصوص تقسیم ترکه از جمله موضوعات مهم حقوقی هستند که پس از فوت مالک، میان ورثه مطرح می‌شوند.

در بسیاری از قراردادهای ملکی، وراث به دلیل عدم توافق در نحوه تقسیم املاک و سایر دارایی‌های متوفی، دچار اختلافات حقوقی می‌شوند.

این اختلافات می‌توانند فرآیند تقسیم را پیچیده کنند و در برخی موارد، نیاز به اقامه دعوا علیه سایر وراث داشته باشند.

دعاوی ملکی تقسیم ترکه شامل انواع مختلفی از دعاوی حقوقی می‌شود که برای تعیین سهم هر وارث و نحوه تصرف هریک در ملک مطرح می‌گردند.

در این مطلب به بررسی انواع دعاوی ملکی مرتبط با تقسیم ترکه، نحوه رسیدگی به آن‌ها و اهمیت داشتن وکیل متخصص در این زمینه خواهیم پرداخت.

دعاوی ملکی تقسیم ترکه چیست؟

به طور کلی، دعاوی ملکی تقسیم ترکه به مجموعه‌ای از دعاوی اطلاق می‌شود که در آن ورثه برای تعیین سهم خود از املاک و دارایی‌های غیرمنقول متوفی و حق استفاده از ملک به مراجع قضایی مراجعه می‌کنند.

در بسیاری از موارد، عدم توافق بین ورثه، نبود اسناد رسمی معتبر و وجود قولنامه یا سند عادی به جای آن، یا مشکلات حقوقی نظیر وجود طلبکاران و حتی وثیقه بودن ملک، موجب پیچیدگی این دعاوی می‌شود.

انواع دعاوی ملکی تقسیم ترکه

یکی از رایج‌ترین انواع دعاوی ملکی در تقسیم ترکه، دعوای افراز ملک مشاع است.

در صورتی که وراث، مالک یک ملک مشاع باشند و یکی از آنان قصد جدا کردن سهم خود را داشته باشد، می‌تواند از طریق دادگاه یا اداره ثبت اقدام کند.

اگر ملک قابل افراز باشد، سهم هر شخص جدا می‌شود.

در صورتی که ملک غیرقابل افراز باشد، به دستور دادگاه ملک از طریق مزایده فروخته و بهای آن بین وراث تقسیم می‌شود.

البته ممکن است در فرایند افراز ملک، سهم هر یک از ورثه بر اساس ارزش ملک و نه صرف مساحت تعیین شود.

برای مثال ممکن است بخشی از ملک که یک دهم مساحت آن را شامل می‌شود، نصف کل ارزش ملک را به خود اختصاص داده باشد.

همین قسمت نیز به وارثی برسد که نصف ترکه به او تعلق دارد و سپس دادگاه، نه دهم باقیمانده را میان بقیه ورثه تقسیم کند.

دعوای فروش ملک مشاع

در مواردی که ملک غیرقابل افراز تشخیص داده شود، هر یک از وراث می‌توانند تقاضای فروش ملک را از دادگاه مطرح کنند.

دادگاه پس از بررسی، در صورتی که امکان تقسیم فیزیکی ملک وجود نداشته باشد، حکم به فروش آن صادر می‌کند.

سپس مبلغ حاصل از فروش بین وراث تقسیم خواهد شد.

این فروش از طریق مزایده و با طی تشریفات قانونی انجام می‌شود.

هرچند خود ورثه می‌توانند در خصوص شیوه تقسیم ملک توافق کنند تا نیازی به رجوع به دادگاه نباشد.

بررسی دعوای تنظیم سند رسمی به نام وراث

گاهی وراث با مشکل عدم تنظیم سند رسمی ملک مواجه می‌شوند، به ویژه در مواردی که متوفی ملک را به صورت قولنامه‌ای خریداری کرده باشد.

در این حالت، وراث می‌توانند از طریق طرح دعوا در دادگاه، الزام فروشنده یا ورثه متوفی دیگر به تنظیم سند رسمی را درخواست کنند.

البته شایان ذکر است که پس از تصویب قانون الزام به تنظیم سند رسمی و در زمان لازم‌الاجرا شدن این قانون، دیگر دعوای تنظیم سند رسمی به شرح فوق به عنوان یکی از انواع ملکی تقسیم ترکه معتبر شناخته نمی‌شود.

دادگاه‌ها در آینده به هیچ‌وجه مبایعه نامه و سند عادی را برای انتقال مالکیت ملک قبول نخواهند نمود.

دعوای تصرف عدوانی در املاک به ارث رسیده

باید گفت در برخی موارد، یکی از وراث بدون رضایت سایرین اقدام به تصرف ملک به‌جای‌مانده از متوفی می‌کند.

در چنین شرایطی، سایر ورثه می‌توانند با طرح دعوای تصرف عدوانی علیه متصرف، حقوق قانونی خود را مطالبه کنند.

علت این موضوع این است که در نظام حقوقی ما با وجود مالکیت مشاعی، هیچکدام از مالکین و ورثه بدون اذن همه ورثه یا شرکای دیگر، حق ندارد از ملک استفاده کند.

حتی ممکن است برای استفاده از ملک به پرداخت خسارات نیز محکوم شود.

بررسی دعوای تقسیم ارث در مورد املاک وقفی

برخی از املاک متوفی ممکن است دارای وقف‌نامه باشند که تقسیم آن‌ها تابع مقررات خاص وقف است.

در این صورت، وراث باید برای تعیین وضعیت ملک، از طریق دادگاه اقدام کنند.

مراحل حقوقی دعاوی ملکی تقسیم ترکه

برای پیگیری دعاوی ملکی مرتبط با تقسیم ترکه، مراحل زیر باید طی شود.

• گرفتن گواهی انحصار وراثت: این گواهی مشخص می‌کند که چه کسانی ورثه قانونی متوفی هستند و چه نسبتی با وی دارند.
• ارزیابی و کارشناسی املاک: در صورت وجود اختلاف بر سر ارزش ملک، دادگاه کارشناس رسمی دادگستری را برای ارزیابی ملک تعیین می‌کند.
• طرح دعوا در دادگاه یا اداره ثبت: بسته به نوع ملک و شرایط آن، ورثه می‌توانند از طریق دادگاه یا اداره ثبت اقدام کنند.
• صدور حکم و اجرای آن: در نهایت، پس از صدور رأی، مراحل اجرایی شامل افراز، فروش یا تنظیم سند انجام می‌شود.

چالش‌های دعاوی ملکی تقسیم ترکه

در دعاوی مرتبط با تقسیم ترکه، چالش‌های متعددی وجود دارد که فرآیند رسیدگی را پیچیده‌تر می‌کند.

برخی از این چالش‌ها به شرح زیر هستند.

• وجود اختلاف میان ورثه.

عدم توافق در نحوه تقسیم یا فروش ملک باعث طولانی شدن فرآیند رسیدگی می‌شود و زمان و هزینه زیادی برای طرح دعوای حقوقی نیز صرف می‌شود.

• حضور طلبکاران متوفی.

در صورتی که متوفی بدهکار باشد، طلبکاران می‌توانند مانع تقسیم ملک شوند تا ابتدا بدهی‌های او تسویه گردد.

حتی ممکن است ملک در وثیقه یکی از طلبکاران باشد که دیگر فروش آن ممکن نیست.

• مشکلات سندی.

در مواردی که ملک فاقد سند رسمی باشد، ورثه ناچار به طی مراحل طولانی اثبات مالکیت هستند.

• تعارض قوانین وقف و ارث.

اگر ملک موروثی وقفی باشد، تقسیم آن تابع شرایط خاصی خواهد بود که ممکن است موجب پیچیدگی در روند قانونی شود.

نقش وکیل در دعاوی ملکی تقسیم ترکه

استفاده از خدمات وکیل متخصص در دعاوی ملکی تقسیم ترکه می‌تواند به ورثه در تسریع فرآیند حقوقی و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک کند.

برخی از مزایای داشتن وکیل در ادامه آورده شده است.

• بررسی مدارک و اسناد مربوط به ملک.
• تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده در دادگاه.
• مشاوره حقوقی برای حل‌ و فصل اختلافات میان ورثه و پیشگیری از فرآیند طولانی رسیدگی قضایی.
• جلوگیری از تضییع حقوق ورثه و اجرای صحیح تقسیم ترکه.
• پیگیری روند صدور حکم و اجرای آن بدون بروز مشکلات حقوقی.

سوالات متداول

• اگر یکی از وراث از فروش ملک امتناع کند، چه باید کرد؟

در این شرایط، سایر وراث می‌توانند از طریق دادگاه درخواست فروش ملک را مطرح کرده تا پس از صدور حکم قطعی، ملک از طریق مزایده فروخته شود.

• آیا امکان جلوگیری از تصرف یکی از وراث در ملک موروثی وجود دارد؟

بله، سایر وراث می‌توانند با طرح دعوای تصرف عدوانی از دادگاه بخواهند که فرد متصرف را از ملک خارج کند.

• چه مدت زمان برای رسیدگی به دعاوی ملکی تقسیم ترکه لازم است؟

بسته به نوع دعوا و پیچیدگی پرونده، رسیدگی ممکن است از چند ماه تا چند سال طول بکشد.

• آیا می‌توان سهم‌الارث را به شخص ثالث فروخت؟

بله، هر یک از وراث می‌توانند سهم خود را به فرد دیگری واگذار کنند، مگر آنکه در مورد فروش ملک میان ورثه توافق شده باشد.

نتیجه‌گیری

دعاوی ملکی تقسیم ترکه از جمله موضوعات پیچیده حقوقی هستند که در بسیاری از موارد به دلیل اختلافات میان ورثه، نیاز به پیگیری قضایی دارند.

آگاهی از انواع دعاوی مرتبط، مراحل قانونی و نقش وکیل در این زمینه می‌تواند به وراث کمک کند تا حقوق خود را به بهترین نحو ممکن شناخته و پیگیری کنند.

در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در این زمینه، می‌توانید با موسسه حقوقی دادفروز تماس گرفته و از راهنمایی‌های تخصصی بهره‌مند شوید.