مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر

مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر چیست؟ کلمه قتل در لغت به معنای خارج کردن روح از جسم شخص می‌باشد و در خصوص آن دعاوی کیفری مطرح خواهد شد.

جرم قتل شدیدترین نوع از جرایم علیه تمامیت جسمانی (آسیب زدن به جسم دیگری) می‌باشد.

باید توجه داشته باشیم که برای وقوع هر جرمی، مرتکب باید قصد انجام آن را داشته باشد و مست یا مجبور به انجام آن نباشد.

به علاوه مرتکب جرم باید عاقل و بالغ باشد تا بتوان او را دارای مسئولیت کیفری دانست.

همچنین همه جنایات، از جمله قتل، به جنایت عمدی، جنایت شبه عمد و جنایت خطای محض تقسیم می‌شوند.

پس لازم است انواع قتل را در ادامه توضیح دهیم؛ زیرا مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر در شرایط مختلف متفاوت است.

قتل عمدی چیست؟

قتل عمدی یعنی آنکه مرتکب جرم اولاً قصد انجام رفتاری را داشته باشد.

بدان معنا که شخص با اراده و اختیار و از عمد بخواهد دیگری را بکشد.

در ثانی مرتکب باید قصد قتل شخص خاصی را داشته باشد.

معنای این مورد آن است که شخصی با قصد قتل بخواهد الف را به قتل برساند و الف هم در نتیجه فعل او جانش را از دست بدهد.

پس اگر مرتکب به جای الف، ب را به قتل برساند، این جرم قتل عمدی محسوب نمی‌شود.

بند الف ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، این فرض را مطرح ساخته است.

در چه مواردی جنایت عمدی محسوب می‌شود؟

هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایجاد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا غیرمعین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود.

مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر چیست؟

مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر در جنایت عمدی مثل قتل عمد، این است که مرتکب باید قصاص شود ولی این اصل مطلق نبوده و در برخی از موارد استثنا دارد.

در مواد ۳۰۱ تا ۳۱۱ قانون به شرایط کلی اثبات قصاص نفس (یا همان مجازات سلب حیات) اشاره شده است.

از طرف دیگر قصاص حق اولیای دم یا بازماندگان شخص مقتول می‌باشد.

پس قاتل می‌تواند با هر شرایطی، با اولیای دم مقتول مصالح کرده و رضایت ایشان را به دست آورد.

علاوه بر این در مواردی که مرتکب جنایت عمدی به دلیل عدم وجود شرایط قصاص نفس قصاص نمی‌شود، او اصولاً به دیه جرم ارتکاب یافته و تعزیر محکوم خواهد شد.

البته ممکن است در برخی شرایط، حتی دیه هم به اولیای دم تعلق نگیرد.

علاوه بر این، ماده ۴۴۷ قانون در تمامی مواردی که شخص جنایت نموده ولی قصاص اجرا نمی‌شود، حکم ماده ۶۱۳ را لازم الاجرا می‌داند.

هر کس مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته ولی از قصاص گذشت کرده باشد و یا به هر علت قصاص نشود در‌ صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد، دادگاه مرتکب را به حبس از سه تا ده سال‌ محکوم می‌نماید.

پس دادگاه اصولاً شخص مرتکب جنایت عمدی را به این مجازات، یعنی سه تا ۱۰ سال حبس، محکوم می‌کنند.

شرایط اثبات قصاص چیست؟

با توجه به آنکه مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر را بررسی نمودیم باید گفت علاوه بر موارد فوق قانونگذار سه شرط را برای قصاص قاتل نیز لازم دانسته است.

اولاً برای اثبات قصاص نباید میان مقتول و قاتل رابطه ابوت باشد.

به عبارت دیگر قاتل نباید پدر یا جد پدری مقتول باشد.

زیرا در شرع اسلام و بر اساس احادیث و قرآن، پدر و جد پدری و به طور کلی تمام اجداد پدری، به خاطر قتل فرزند یا نوه قصاص نخواهند شد.

البته این حکم تنها اختصاص به پدر و اجداد پدری (هرچقدر بالا روند)، دارد.

مثلاً اگر مادری فرزند یا نوه خود را بکشد، ممکن است در صورت تقاضای اولیای دم قصاص شود.

همچنین فرقی ندارد که پدر یا پدربزرگ، فرزند یا نوه دختر  یا پسر خود را به قتل برساند و در هر صورت قصاص نمی‌شوند.

علاوه بر این باید قاتل و مقتول هر دو عاقل باشند تا قاتل قصاص شود.

نکته آخر این است که برای قصاص، یکسان بودن دین مقتول و قاتل نیز شرط است.

برای مثال، اگر مقتول مسلمان نباشد قاتل قصاص نخواهد شد.

مجازات قتل عمدی فرزند

همانگونه که بیان کردیم بر اساس ماده ۳۰۱ قانون، پدر یا اجداد پدری، به دلیل قتل فرزند یا نوه قصاص نمی‌شوند.

اما بر اساس ماده ۶۱۴ قاضی می‌تواند پدر را به ۳ تا ۱۰ سال حبس تعزیری محکوم کند.

علاوه بر این در صورت درخواست اولیای دم، پدر باید دیه فرزند مقتول را نیز بپردازد.

با این وجود قانونگذار در مورد مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر، مطلب خاصی را مقرر نکرده است.

پس در صورت مطالبه اولیای دم، مادر قصاص خواهد شد.

البته این در فرضی است که اولاً فرزند عاقل بوده و ثانیاً مادر و فرزند هر دو مسلمان باشند.

پس اگر فرزند مجنون باشد یا از اسلام خارج شده باشد، قاتل وی، چه مادر او باشد چه کس دیگر، باید دیه او را پرداخت کرده و محکوم به حبس تعزیری شود.

به نظر بعضی این حکم، یعنی عدم قصاص پدر و جد پدری، فقط در مورد پدر مشروع است.

اگر پدر نامشروع به فرزند خود جنایتی وارد سازد قصاص می‌شود.

با این وجود اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی نظری مخالف را بیان نموده و حتی محکومیت پدر نامشروع به قصاص را هم منتفی می‌داند.

قتل غیر عمدی چیست؟

منظور از قتل غیر عمد این است که مرتکب، قصد انجام رفتاری برای آسیب زدن به دیگری را داشته باشد، ولی در عین حال خواهان کشتن او نباشد.

مثلاً اگر الف، ب را هل بدهد تا او بیافتد و آسیب ببیند اما ب به خاطر شدت ضربه جانش را از دست بدهد، چنین قتلی غیر عمد می‌باشد.

ماده ۲۹۱ به قتل غیر عمد به واسطه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی اشاره کرده و مجازات قتل غیر عمد در اثر تصادف رانندگی را تابع ماده دیگری از قانون دانسته است.

در واقع برای مجازات قتل غیر عمدی در تصادفات باید به ماده ۷۱۴ تا ۷۱۸ رجوع کنیم.

مجازات قتل غیرعمدی

در صورتی که قتل غیر عمد به واسطه بی‌ احتیاطی یا بی‌ مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم‌ رعایت نظامات واقع شود، مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد مگر اینکه‌ خطای محض باشد.

پس در این صورت شخص مرتکب قتل غیر عمد، به ۱ تا ۳ سال حبس و پرداخت دیه محکوم خواهد گردید.

در اینجا نیز فرقی نمی‌کند که قاتل، پدر یا مادر شخص مقتول بوده باشد.

زیرا قانونگذار، در خصوص ارتکاب قتل غیر عمد توسط این دو، استثنایی را مطرح ننموده است.

قتل خطای محض چیست؟

منظور از قتل خطای محض این است که قاتل، نه قصد رفتار بر روی مقتول را داشته باشد و نه اینکه بخواهد او را به قتل برساند.

این مفهوم از بند پ ماده ۲۹۲ قابل استنباط است.

مثال آن وضعیتی است که الف تیری به قصد شکار کردن حیوانی بزند ولی تیر وی خطا رفته و به انسانی برخورد کند و باعث قتل او شود.

با تمام این موارد، مصادیق دیگری نیز از جنایات عمدی، شبه عمدی و خطای محض در مواد ۲۹۰ تا ۲۹۲ ذکر شده است.

همچین اگر جنایت در حالت خواب، بیهوشی و سایر وضعیت‌های توأم با بی‌ارادگی انجام شود یا قتل توسط صغیر و مجنون صورت بگیرد، باید این قتل را از نوع خطای محض دانست.

مجازات قتل خطای محض

ماده ۴۶۳ به مجازات این جنایت اشاره کرده است.

اگر این جنایت با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود، عاقله یا وراث مذکر قاتل باید دیه او را بپردازند ولی اگر جرم با اقرار شخص یا امتناع او از سوگند یا قسامه ثابت شود، خود او باید دیه را پرداخت کند.

در این فرض قاتل یا عاقله او فقط باید دیه مقتول را بدهند و مجازات دیگری علیه آن‌ها تعیین نمی‌شود.

قتل جنین توسط پدر و مادر

در خصوص مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر بر اساس ماده ۳۰۶ اصل بر این است که قتل جنین موجب قصاص نیست.

مرتکب این جنایت تنها به دیه و حبس تعزیری محکوم خواهد شد.

مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر در این خصوص آن است که اگر پدر یا مادر جنین را به نحوی به قتل برسانند، قصاص نخواهند گردید اما این فرض، استثنایی نیز دارد.

اگر جنین زنده متولد شود و دارای قابلیت ادامه حیات باشد و جنایت قبل از تولد، منجر به فوت او بعد از تولد شود و مرتکب نیز همین قصد را داشته باشد، یعنی مرتکب بخواهد با آسیب زدن به جنین، جنین متولد شود و بعد از تولد بمیرد، چنین شخصی ممکن است محکوم به قصاص شود.

علاوه بر این سقط جنین ( یعنی اینکه جنین در رحم مادر از بین برود و زنده متولد نشود یا زنده متولد شده ولی دارای قابلیت حیات نباشد ) هیچگاه موجب قصاص نمی‌گردد.

مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر در خصوص سقط جنین بر اساس مواد ۶۲۲ تا ۶۲۴، در چند فرض مجازات تعزیری خواهد بود.

نکته آخر این است که اگر زنی جنین خود را سقط کند، به مجازات تعزیری محکوم نمی‌شود.

فقط بر اساس ماده ۷۱۸، باید دیه جنین را دهد و البته خود از دیه جنین ارث نخواهد برد.

جمع بندی

در این نوشته تلاش کردیم تا انواع مختلف قتل توسط پدر و مادر و مجازات قتل فرزند توسط پدر و یا مادر را بررسی نماییم.

همچنین بیان کنیم که اصولاً پدر و جد پدری به مجازات قصاص محکوم نخواهند شد.

سوالات متداول

• آیا پدر قصاص می‌شود؟

خیر؛ زیرا طبق شرع اسلام پدر و جد پدری در صورت ارتکاب جنایت، قصاص نخواهند شد.

• مجازات پدر قاتل چیست؟

قاضی می‌تواند پدر را به سه تا ۱۰ سال حبس تعزیری بر مبنای ماده ۶۱۴ محکوم نماید اما محکوم کردن وی به قصاص ممکن نیست.

• آیا مادر به دلیل قتل فرزند قصاص می‌شود؟

بله؛ زیرا قانونگذار قتل مادر را از استثنائات قصاص محسوب ننموده است.

اگر در خصوص نوع جنایت و عمدی، غیر عمد یا خطای محض بودن قتل پرسشی دارید، مشاورین موسسه دادفروز آماده‌اند تا با ارائه مشاوره حقوقی، تمامی ابهامات شما را مرتفع سازند.

[bookly-form hide=”date,week_days,time_range”]