مجازات چک برگشتی چیست؟

مجازات چک برگشتی چیست؟ در امور بانکی، چک یکی از محبوب‌ترین اسناد تجاری در میان مردم و تجار می‌باشد که کاربرد آن هر روز گسترش می‌یابد.

علت این امر آن است که قانونگذار توجه ویژه‌ای را به حمایت از صاحبان چک معطوف داشته است.

علاوه بر ضمانت اجراهایی که تمامی اسناد تجاری مثل برات و سفته نیز دارای آن هستند، چک ضمانت اجراهای خاصی را نیز دارد.

امروزه مهم‌ترین ضمانت اجرای چک، مجازات چک برگشتی محسوب می‌شود.

در واقع قانونگذار مجازات چک برگشتی را برای این مقرر نموده تا صادر کننده چک برای جلوگیری از حبس شدن، به سرعت مبلغ این چک را پرداخت نماید.

نکته جالب این است که با وجود مجازات چک برگشتی، در هر زمان که شخص حبس شده در زندان، مبلغ چک را پرداخت نماید یا ترتیبی دهد که این مبلغ پرداخت شود، فوراً از زندان آزاد خواهد شد.

زیرا هدف قانونگذار در واقع مجازات صادرکننده چک نبوده، بلکه قصد ایشان الزام صادرکننده به پرداخت هرچه سریع‌تر مبلغ مندرج در چک می‌باشد.

با توجه به دعاوی تجاری مطروحه، در این مطلب نخست به بررسی شرایط شکایت از چک برگشتی می‌پردازیم.

سپس مجازات چک برگشتی را تحلیل می‌نماییم.

شرایط شکایت کیفری برای اجرای مجازات چک برگشتی

اولین نکته قابل ذکر این است که اجرای مجازات چک برگشتی در قانون صدور چک پیش بینی شده است.

در قانون تجارت، نشانه‌ای از این ضمانت اجرای چک نمی‌بینیم.

به همین دلیل اگر چک صادر شده شرایط ذکر شده در قانون صدور چک را نداشته باشد، اولاً چکی مشمول قواعد قانون تجارت محسوب می‌شود.

ثانیاً چنین چکی ضمانت اجرای کیفری و قابلیت اعمال مجازات چک برگشتی را ندارد.

تنها می‌توان از ضمانت اجراهای حقوقی آن بهره برد.

البته پر واضح است که این موضوع به معنای بی اعتبار بودن این نوع از چک نمی‌باشد.

شکایت کیفری فقط علیه صادر کننده چک امکان پذیر است.

اگر محال علیه چک بانک نباشد، مشمول مقررات جزایی قانون صدور چک نمی شود و جرم صدور چک بلامحل موضوعیت ندارد.

طبق ماده ۱۵ قانون صدور چک، دارنده چک می تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید.

رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی فوری و خارج از نوبت به عمل خواهد آمد.

مرجع رسیدگی کننده جرایم مربوط به چک بلامحل، از متهمان در صورت توجه اتهام, حسب مورد یکی از قرارهای تأمین کفالت یا وثیقه را اخذ می‌نماید.

می‌توانید از دادگاه، ضمن شکایت کیفری برای اجرای مجازات چک برگشتی، درخواست نمایید که وثیقه یا کفیلی از طرف صادرکننده چک معرفی شود تا در صورت عدم حضور او در دادگاه، مبلغ چک شما به صورت فوری پرداخت گردد.

بررسی شرایط شکایت کیفری برای اجرای مجازات

یکی از مهم‌ترین شروط اجرای مجازات چک برگشتی آن است که شما نخست در دادگاه کیفری از صادرکننده چک بی‌محل شکایت به عمل آورده باشید.

همچنین اگر دارنده چک تا ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.

قانونگذار در ماده ۱۱ قانون صدور چک دو پیش‌شرط را برای اعمال مجازات چک برگشتی مقرر نموده است.

در صورت فقدان هر کدام، شما حق شکایت کیفری را از دست خواهید داد.

شما نخست باید تا ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک یا همان تاریخی که متعهد به اصطلاح چک کشیده، به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت آن را دریافت کنید تا قادر به شکایت برای اجرای مجازات چک برگشتی باشید.

گواهی بانک حتما باید کد رهگیری داشته باشد.

در این گواهینامه، عدم پرداخت به دلیل کمبود موجودی حساب صادرکننده یا نبود موجودی ذکر شده باشد.

دومین شرط برای اجرای مجازات چک برگشتی که حبس می‌باشد، مربوط به مهلت اقامه دعوا است.

شما پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، باید حداکثر ۶ ماه پس از آن، به همراه این گواهی شکایت خود را به دادگاه کیفری صالح تسلیم نمایید.

آخرین نکته مربوط به شکایت کیفری از صادر کننده چک بی‌محل این است که چک وعده دار بر اساس قانون صدور چک، ضمانت اجرای کیفری ندارد.

یعنی برای مثال اگر بر روی چک مندرج شده باشد که چک در فلان تاریخ باید پرداخت شود و این تاریخ، مربوط به زمان صدور سند نباشد، شما دیگر حق شکایت کیفری برای اجرای مجازات چک برگشتی را نخواهید داشت.

همچنین این ضمانت اجرا را از دست می‌دهید.

پس بهتر است چک را به صورت بدون وعده صادر کنید و تنها بر روی چک، تاریخ صدور آن را ذکر نمایید.

مجازات چک برگشتی چیست؟

قانونگذار در قانون صدور چک، جرمی را با عنوان جرم صدور چک بی‌محل مقرر نموده است که به چند مصداق قابل تقسیم می‌باشد.

در موارد زیر جرم صدور چک بلا محل رخ می‌دهد.

صدور چک بلامحل

یعنی صاحب حساب، چکی صادر نماید که تمام یا قسمتی از وجه آن در بانک موجود نباشد.

برداشت وجه از حساب بعد از تاریخ سررسید

طبق قانون صدور چک امکان صدور چک وعده دار وجود دارد.

به همین دلیل برداشت وجه از حساب بعد از تاریخ تأدیه جرم می‌باشد.

دستور عدم پرداخت چک به بانک

مانند آن که طبق ماده ۱۴ دستور خلاف واقع به بانک دهد، مثلاً شخصی به دروغ ادعا کند چک به سرقت رفته است.

در این حالت شخص به مجازات مندرج ماده ۷ محکوم می شود.

عدم تنظیم صحیح چک

مانند عدم مطابقت امضاء، قلم خوردگی در متن و اختلاف در مندرجات.

صدور چک از حساب مسدود

طبق ماده ۱۰ هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود.

حال که جرایم مربوط به چک برگشتی را دانستیم، باید بدانیم مجازات آن چه خواهد بود.

بر اساس ماده ۷ هرکس بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد.

• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ۱۰ میلیون ریال باشد، به حبس تا حداکثر ۶ ماه محکوم خواهد شد.
• اگر مبلغ مندرج در متن چک از ۱۰ میلیون ریال تا ۵۰ میلیون ریال باشد، از ۶ ماه تا یک‌ سال حبس محکوم خواهد شد.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ۵۰ میلیون ریال بیشتر باشد، به حبس از یک تا ۲ سال و ممنوعیت از داشتن دسته‌ چک به مدت ۲ سال محکوم خواهد شد.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی شرایط اعمال مجازات چک برگشتی مثل مهلت ۶ ماهه برای دریافت گواهی عدم پرداخت توسط بانک و سپس شکایت در دادگاه و عدم وعده دار بودن چک پرداختیم.

همچنین دانستیم که مجازات این نوع چک، حبس می‌باشد و میزان آن به مبلغ چک بستگی دارد.

سوالات متداول در خصوص مجازات چک برگشتی

• چک چیست؟

دستور پرداخت مبلغی مشخص به نفع شخصی دیگر از طرف صاحب حساب به بانک خویش می‌باشد.

• شرایط شکایت برای اجرای مجازات چک برگشتی چیست؟

برای شکایت کیفری، شما باید در مهلت ۶ ماه از صدور چک نخست گواهی بانک مبنی بر عدم پرداخت را دریافت کنید.

سپس در مهلت ۶ ماه در دادگاه کیفری شکایت نمایید.

• مجازات چک برگشتی چیست؟

باید گفت مجازات چک برگشتی بستگی به مبلغ مندرج بر چک دارد.

از حبس بیش از ۳ ماه تا ۲ سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت ۲ سال متغیر است.

اگر در خصوص شرایط شکایت کیفری برای اجرای مجازات چک برگشتی پرسشی دارید، کارشناسان ما در دادفروز آماده راهنمایی شما بزرگواران هستند.