استعلام وصیت نامه چگونه است؟ اشخاص تمایل دارند قبل از فوت خود، وضعیت اموال به جامانده خود را مشخص کرده و یا انجام اموری را به بازماندگان خویش بسپارند و این امر، از طریق تنظیم وصیت نامه صورت میگیرد.
از آن جا که انجام این امر دارای اعتبار و ارزش بالایی است و میتواند در خصوص آن دعاوی حقوقی مطرح شود بهتر است در ابتدا به بررسی مفهوم آن بپردازیم.
وصیتنامه چیست؟
در خصوص اطلاع از نحوه استعلام وصیت نامه ابتدا باید گفت که وصیتنامه سندی است که به موجب آن دو کار ممکن است انجام شود.
منظور تنظیم وصیت تملیکی و عهدی است.
در ماده ۸۲۶ قانون مدنی قانونگذار مقرر کرده است که وصیت تملیکی عبارت است از این که کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانا تملیک کند.
منظور از این ماده این است که متوفی، اموال خود را برای شخصی درنظر بگیرد.
علاوه بر این؛ وصیت عهدی عبارت است از این که شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور مینماید.
وصیت کننده موصی، کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است.
موصی له، شخصی است که مورد وصیت قرار گرفته و موصی به، کسی که به موجب وصیت عهدی بر عهده وی قرار میگیرد.
پس در وصیت عهدی متوفی وظیفهای را بر دوش یکی از بازماندگان میگذارد.
مثل اینکه دین او را به شخصی ادا کند.
البته بر اساس قانون، هر شخصی میتواند تنها در خصوص یک سوم یا ثلث اموال خود وصیت کند و دو سوم اموال او الزاماً بر اساس قانون تقسیم میشود.
مثلاً فرزند پسر دو سهم در مقابل یک سهم فرزند دختر میبرد.
همچنین در حقوق ایران، شخص میتواند برای جنینی که متولد نشده است هم وصیت تملیکی کند.
وصی، باید تکلیفی را که متوفی بر دوش او گذاشته انجام دهد وگرنه ضامن است.
انواع وصیتنامه
در قانون امور حسبی از انواع وصیتنامه صحبت شده است که به چهار نوع تقسیم میشوند.
- وصیتنامه خودنوشت.
- رسمی.
- وصیتنامه سری.
- اضطراری.
وصیتنامه خودنوشت
نوع نخست، یعنی وصیتنامه خود نوشت، وصیت نامهای است که تنها به دست شخص وصیت کننده تنظیم شده باشد.
ماده ۲۷۸ امور حسبی به شرایط این نوع وصیت نامه اشاره نموده است.
وصیت نامه خودنوشت در صورتی معتبر است که تمام آن به خط موصی نوشته شده و دارای تاریخ، روز، ماه و سال به خط موصی بوده و به امضای او رسیده باشد.
البته پر واضح است که احتمال امکان جعل و تغییر، در این وصیتنامهها بالا میباشد.
همچنین شخص هنگام نوشتن این وصیتنامه باید عاقل و قاصد باشد.
شخص باید سواد داشته و خود متن وصیتنامه را بنویسد.
وصیتنامه رسمی
این نوع وصیتنامهها به دفاتر ثبت، تحویل داده میشوند و ارزش سند رسمی را دارند.
همچنین چنین اسنادی که توسط کارمندان دفاتر ثبت تایید میشوند، قابل جعل و تغییر نیستند و ارزش اثباتی بالایی دارند.
نحوه تنظیم وصیتنامه سری
ماده ۲۷۹ قانون امور حسبی در این خصوص مقرراتی را بیان کرده است.
وصیت نامه سری ممکن است به خط موصی یا به خط دیگری باشد.
ولی در هرصورت باید به امضای موصی برسد و به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده در اداره ثبت اقامتگاه موصی یا محل دیگری که در آیین نامه وزرات دادگستری معین میگردد امانت گذارده میشود.
پس شخص میتواند توسط دیگری این نوع وصیت نامه را بنویسد.
البته ثبت این اسناد به خاطر محرمانه بودن تشریفات بیشتری هم دارد.
وصیتنامه اضطراری
ممکن است شخص به دلایل خاصی مثل خطر مرگ فوری و شیوع امراض مسری امکان تنظیم سایر وصیتنامهها نداشته باشد که در این صورت میتواند از وصیتنامه اضطراری استفاده کند.
وصیتنامه شفاهی
وصیتنامه شفایی در دو فرض میتواند مطرح شود.
ممکن است شخص در شرایط خاص فرصت تنظیم وصیت نامه کتبی را نداشته باشد، مثلاً شخص نظامی باشد و بعد از عملیات به شدت مجروح شود.
در این صورت میتواند نزد رییس بهداری ارتش و مدیر بیمارستان یا دو شاهد عادل مثل افسر یا دیگر درجهداران، وصیت خود را به شکل شفاهی بگوید.
قانون امور حسبی مجوز چنین وصیت نامهای را داده است.
اما در خصوص وضعیت عادی، در گذشته این نوع وصیتنامه اعتباری نداشت اما امروزه با توجه به ایرادات شورای نگهبان، قنون اصلاح شده است.
چنین وصیتنامهای با شهادت دو شاهد عادل میتواند اثبات شود.
حال با توجه به انواع مختلف وصیتنامه، چگونه میتوان از مفاد هر کدام از آنها مطلع گردید؟ در ادامه تلاش میکنیم تا این پرسش را پاسخ دهیم.
استعلام وصیت نامه رسمی
با توجه به اینکه قبل از فوت وصیت کننده، این وصیتنامهها در دفاتر ثبت اسناد املاک، توسط مامورین بررسی میشوند و اعتبار بالایی دارند، استعلام آنها نیز آسانتر است.
آیا استعلام وصیت نامه به صورت اینترنتی امکان پذیر است؟
برای استعلام وصیت نامه از این طریق، شخص باید وارد سامانه درگاه یکپارچه خدمات الکترونیکی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور شود.
پس از ورود به صفحه اصلی سامانه، در بخش خدمات الکترونیک شخص با ۹ گزینه روبرو میشود که که باید گزینه اسناد رسمی را انتخاب کند.
در اینجا شایسته است بیان کنیم که پس از ثبت هر سند در دفاتر اسناد رسمی، به شخص ثبت کننده شناسه سند و رمز تصدیق داده میشود.
شخص در صفحه بعدی، باید این دو مورد را در کادر وارد کند تا تصویر سند اصلی برای او نمایش داده شود.
البته او در اینجا میتواند وصیتنامه را هم پرینت بگیرد.
مراجعه حضوری به دفترخانه
اشخاص اگر به هر دلیلی تمایل به استفاده از سامانه اینترنتی نداشته باشند، میتوانند به شعب دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و با شناسه و رمز تصدیق، از کارمندان سند را استعلام نموده و حتی میتوانند نسخه کپی آن را هم تقاضا کنند.
استعلام وصیت نامه غیر رسمی
با توجه به اینکه وصیتنامههای خودنوشت، به دست خود وصیت کننده نوشته میشوند و این اسناد اعتبار سند عادی را دارند، به هیچ وجه در دفاتر رسمی ثبت نگردیدهاند که ورثه بتوانند آن را استعلام کنند.
البته این امر بدان معنی نیست که تنظیم این نوع سند هیچ شرایطی نداشته باشد بلکه ماده ۲۷۸ قانون امور حسبی، شرایطی را در خصوص آن مقرر میدارد.
شرایط تنظیم وصیت نامه غیررسمی
- همه متن آن به دست خود وصیت کننده نوشته شده باشد.
- دارای تاریخ دقیق، سال، ماه و روز نوشتن وصیت باشد.
- وصیتکننده آن را امضا کرده باشد.
- شرایط عمومی تنظیم سند مثل عاقل و بالغ بودن و اراده داشتن را وصیت نامه دارا باشد.
چنین وصیتنامهای بر اساس ماده ۲۹۴ قانون امور حسبی، سه ماه پس از انتشار آگهی فوت شخص، باید در محضر دادگاه ارائه گردیده و اعتبار آن ثابت شود.
بعد از این تاریخ این وصیتنامه هیچ اعتباری ندارد.
دادگاه بخش در آگهی که برای اداره یا تصفیه ترکه یا تصدیق حصر وراثت میشود، قید میکند که هر کس وصیت نامه ای از متوفی نزد او است در مدت سه ماه به دادگاهی که آگهی نموده بفرستد.
پس از گذشتن این مدت هر وصیتنامهای (جز وصیت نامه رسمی و سری) ابراز شود از درجه اعتبار ساقط است.
البته بر اساس این ماده ممکن است وصیتنامه رسمی یا سری تا مدتی بعد از سه ماه نیز ارائه شود که در آن صورت اعتبار دارد.
از طرفی اگر همه ذینفعان وصیتنامه ،مثلاً همه وراث، اقرار به صحت وصیتنامه عادی کنند، آن وصیتنامه اعتبار دارد.
علاوه بر این به نظر میرسد شخص میتواند از ادارات ثبت، وجود وصیتنامه سری را استعلام کند.
این ادارات مکلف به ارائه آن در صورت موجود بودن هستند.
پس به نظر میرسد پس از فوت شخص، ورثه ابتدا باید استعلام وصیت نامه رسمی یا سری یا اضطراری وی را که ارزش سند رسمی دارند، انجام دهند.
سه ماه پس از انتشار آگهی در خصوص گواهی انحصار وراثت نیز، صبر کنند تا ببینند که آیا متوفی، وصیتنامه خودنوشت یا عادی از خود به جای گذاشته است یا خیر.
پس از این مدت دیگر وصیتنامه عادی دیگری در دادگاه پذیرفته نخواهد شد.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا وصیتنامه، شرایط تنظیم و انواع آن را توضیح دهیم و همچنین بیان کنیم که ذینفعان چگونه میتوانند وجود وصیتنامه عادی یا رسمی را استعلام کنند.
باید خاطر نشان کرد که تنظیم وصیتنامه رسمی، ارزش بالاتری دارد و استعلام آن هم از طریق برخط و حضوری، به سادگی قابل انجام است.
سوالات متداول
- چند نوع وصیتنامه وجود دارد؟
میتوان از وصیتنامههای رسمی،سری، اضطراری و خودنوشت که در قانون امور حسبی ذکر شدهاند نام برد.
امروزه میتوان وصیت شفاهی را نیز توسط شهود یا اماره در محکمه اثبات نمود.
- آیا وصیت شفاهی اعتبار دارد؟
بله؛ امروزه به طرق گوناگون در دادگاه میتوان وجود وصیت شفاهی قبل از فوت متوفی را اثبات نمود.
معمولاً این موضوع، از طریق حضور دو شاهد مرد عادل انجام میشود.
- آیا وصیتنامه عادی قابل استعلام است؟
خیر؛ زیرا چنین وصیتنامههایی در مراجع رسمی ثبت نشدهاند و تشریفات لازم را طی نکردهاند.
این نوع از وصیتنامهها تنها ممکن است تا سه ماه پس از آگهی فوت شخص، در دادگاه اثبات شوند که در آن صورت اعتبار دارند.
- استعلام وصیت نامه رسمی چگونه انجام میشود؟
برای انجام این کار میتوانید به سامانه ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه فرمایید تا از طریق کد سند و رمز تصدیق آن، وصیت نامه برای شما نمایش داده شود.
اگر در خصوص شرایط تنظیم و استعلام وصیت نامه رسمی یا روشهای اثبات وصیتنامه عادی در دادگاه ابهامی دارید، مشاورین ما در دادفروز آمادهاند تا با ارائه مشاوره حقوقی، تمام ابهامات شما را برطرف سازند.
|
|
بدون دیدگاه