اعسار از پرداخت نفقه جاریه

اعسار از پرداخت نفقه جاریه چگونه است؟ پرداخت نفقه در شرع و قانون به عنوان تکلیفی برای آقایان در نظر گرفته شده است.

در صورت عدم پرداخت آن زوجه می‌تواند از زوج شکایت حقوقی یا کیفری کند و دعاوی نفقه را مطرح نماید.

اگر زوجه به دلیل عدم پرداخت نفقه از زوج شکایت کند در این صورت دادگاه وی را محکوم به پرداخت نفقه می‌کند.

حال اگر زوج یا محکوم علیه به دلیل عدم داشتن مال و دارایی نتواند از عهده پرداخت نفقه برآید می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه جاریه را تقدیم دادگاه کند.

اگر زوج محکوم به پرداخت نفقه زوجه شود ولی قادر به پرداخت آن نباشد ابتدا باید تمایزی میان نفقه معوقه و حال ایجاد نمود.

در صورتی که زوج محکوم به پرداخت نفقه ایام گذشته شود، وی باید یکجا تمام نفقه گذشته را پرداخت کند.

اما اگر زوج از توانایی مالی مطلوبی برخوردار نباشد می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه گذشته دهد.

در صورتی که مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد، نفقه معوقه را به صورت اقساطی پرداخت خواهد نمود.

ولیکن در خصوص نفقه حال و جاريه زوج حتی در صورت عدم توانایی مالی قادر به اقامه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه جاریه نمی‌باشد و باید نفقه جاریه را ماهیانه مطابق حکم دادگاه پرداخت نماید.

ادعای اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند در صورت وجود شرایط لازم و طی کردن مراحل آن نظیر عدم توان مالی در پرداخت نفقه پس از ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی و با کمک مدارک اعسار از پرداخت نفقه جاریه نظير استشهادیه مورد پذیرش قرار خواهد گرفت.

هزینه آن شامل هزینه دادرسی دعاوی خانواده و غیر مالی طبق تعرفه خدمات دفاتر خدمات قضایی می‌باشد.

برای وضوح بیشتر ابتدا به تعریف نفقه جاریه و اعسار می‌پردازیم و سپس نحوه اعسار از پرداخت نفقه جاریه را شرح خواهیم داد.

نفقه جاریه چیست؟

به محض این که عقد نکاح جاری گردد تکالیف مهمی بر ذمه مرد قرار می‌گیرند که یکی از آنها پرداخت نفقه جاريه زوجه است.

البته پرداخت نفقه شرایط خاصی دارد که مهم‌ترین آن تمکین زن از مرد است.

در قانون مدنی اینگونه مقرر شده است که زن علاوه بر مطالبه نفقه حال حاضر می‌تواند نفقه گذشته خود را نیز از مرد مطالبه نماید.

به همین دلیل دو نوع نفقه در قانون برای زن در نظر گرفته شده است نفقه جاريه و نفقه معوقه.

نفقه جاريه زوجه نوعی از نفقه است که در واقع متعلق به ماهی است که زن و شوهر در حال زندگی با یکدیگر هستند.

به عبارتی این نفقه شامل زمانی می‌شود که زن و شوهر هنوز طلاق نگرفته و در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.

نفقه جاریه و یا همان نفقه جاری به نفقه‌ای گفته می‌شود که در حال حاضر متعلق به زوجه است.

شرایط تعلق نفقه جاريه زوجه

هدف اصلی از این نفقه بر طرف نمودن نیاز مالی زن می‌باشد؛ البته در زمانی که از مرد تمکین کرده و با وی زندگی می‌کند.

بنابراین می‌توان شرط تعلق نفقه جاریه را در دو مورد خلاصه کرد.

• زندگی زوجین در کنار یکدیگر.
• تمکین زن از مرد.

از چه زمانی مرد موظف به پرداخت نفقه می‌باشد؟

پرداخت نفقه جاریه به زن از زمانی جنبه قانونی به خود می‌گیرد که خطبه عقد نکاح خوانده شود.

در حقیقت به محض این که زن و مرد با جاری شدن خطبه عقد محرم یکدیگر می‌شوند، مرد باید نفقه زن را پرداخت کند.

مفهوم اعسار

اعسار در لغت از عسر گرفته شده است و به معنای رنج و سختی است.

در حقوق نیز به معنای این است که فرد از نظر مالی در وضعیتی است که امکان پرداخت بدهی هایش را ندارد.

اعسار مخصوص افراد عادی است و نه تجار یعنی اگر یک شرکت که یک شخصیت حقوقی است قادر به پرداخت بدهی خود نباشد، معسر نمی‌شود بلکه تنها افراد عادی هستند که  می‌توانند معسر شوند.

برای تجار از اصطلاح ورشکستگی استفاده می‌شود که شرایط آن به تفصیل  در قانون تجارت آمده است.

و موضوع بحث ما در خصوص اعسار است که مختص اشخاص عادی است.

در واقع وقتی کسی به دلیل کافی نبودن مال یا عدم دسترسی به آنها قادر نباشد بدهی و دین خود را بپردازد، معسر است و می‌تواند ادعای اعسار کند.

اعسار در موضوعات مختلف مطرح می‌شود.

اما در بحث مورد نظر ما مربوط به زمانی می‌شود که زنی از شوهرش بابت عدم پرداخت نفقه جاریه شکایت می‌کند و مرد ادعا می‌کند که نمی‌تواند نفقه جاریه را بپردازد.

به فردی که چنین ادعایی را مطرح می‌کند مبنی بر اینکه قادر به پرداخت نفقه جاریه نیست معسر و به شرایطی که در آن قرار دارد اعسار گفته می‌شود.

حکم اعسار چیست؟

دادخواست اعسار شرایط حقوقی را برای معاف شدن معسر از پرداخت محکومیت‌های مالی و انواع بدهی‌ها یا تقسیط بدهی و دین ایجاد می‌کند تا افرادی

که توانایی پرداخت هزینه‌های دادرسی و بدهی مالی خود را ندارند بتوانند از شرایط تقسیط یا معافیت استفاده کنند.

حال ممکن است این سوال پیش بیاید که حکم اعسار چیست؟

در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت زمانی که شخصی به حکم دادگاه محکوم شده باشد و باید مقداری از مال خود را به دیگری بابت بدهی بپردازد.

اما زمانی که شخص ادعای معسر بودن و عدم توانایی پرداخت می‌کند ابتدا باید درخواست خود را ثبت کند.

دادگاه یا شورای حل اختلاف بعد از تصویب قانون جدید شورای حل اختلاف مصوب شهریور ۱۴۰۲ صلاحیت آن در دادگاه صلح می‌باشد.

درخواست اعسار متقاضی را مورد بررسی قرار داده و چنانچه با درخواست وی موافقت نماید حکم به اعسار از پرداخت نفقه جاریه صادر می‌کند.

بنابراین حکم اعسار همان حکم صادره از سوی دادگاه می‌باشد که در آن حکم به اعسار شخص داده می‌شود.

حال که با مفهوم نفقه و اعسار آشنا شدیم، در ادامه  این مقاله چگونگی اعسار از پرداخت نفقه، شرایط آن، مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه جاریه را بررسی خواهیم کرد.

اعسار از پرداخت نفقه جاریه

یکی از مواردی که فرد ممکن است در خصوص پرداخت آن دچار حالت اعسار باشد نفقه زن یا نفقه فرزند است.

قاضی اعسار از پرداخت نفقه جاریه زن و فرزند را تنها در صورتی می‌پذیرد که شرایط این امر وجود داشته باشد و فرد بتواند با طی کردن مراحل قانونی، وجود شرایط اعسار از پرداخت نفقه را به دادگاه ثابت کند.

اعسار از پرداخت نفقه، یعنی مسئول پرداخت آن که در خصوص زن شوهر وی و در خصوص فرزند در وهله اول پدر و سپس جد و اجداد پدری با رعایت دوری و نزدیکی و پس از آن مادر و سپس جد و جدات مادری و پدری هستند به علت عدم دسترسی به اموال یا نداشتن مال یا شغل از توان مالی کافی برای پرداخت نفقه زن و فرزند برخوردار نباشند.

در خصوص فرزندان چنانچه پدر با دادن نفقه فرزند، در تنگنای مالی قرار گیرد یا در شرایطی که فرزند خود از توان و استطاعت مالی کافی برخوردار بوده یا با کار کردن قادر به تامین معیشت خود می‌باشد الزامی به پرداخت نفقه از جانب پدر وجود نخواهد داشت.

مستند این امر نیز ماده ۱۱۹۷ و ماده  ۱۱۹۸ قانون مدنی است.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند

پس از توضیح اینکه اعسار از پرداخت نفقه چیست و توضیح این مطلب که ادعای اعسار می‌تواند در مورد نفقه زن و فرزند صورت گیرد.

اکنون شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن و فرزند را توضیح خواهیم داد.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن

مرد به علت عدم دسترسی به اموال خود یا به علت نداشتن هیچ مالی از توان و استطاعت مالی کافی برخوردار نباشد و به همین جهت نتواند نسبت به پرداخت نفقه زن خود اقدام کند و دادگاه پس از مطالبه زن حکم به محکومیت وی بر پرداخت یکجای نفقه معوقه یا حکم بر پرداخت ماهانه مبلغی مشخص به عنوان نفقه جاری داده باشد.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه فرزند

مسئول پرداخت نفقه به هر دلیلی نظیر نداشتن مال یا عدم دسترسی به اموال یا در تنگنا قرار گرفتن، قادر به پرداخت نفقه فرزند نبوده و دادگاه پس از مطالبه فرزند حکم بر پرداخت نفقه او داده باشد.

مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه جاریه

برای اینکه فرد بتواند نسبت به پرداخت نفقه فرزند و یا زن ادعای اعسار از پرداخت نفقه جاریه نماید باید مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه را طی کند. مراحل و نحوه درخواست اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن به شرح زیر می‌باشد.

در ابتدا فرد باید حساب کاربری سامانه ثنا خود را تشکیل دهد و نسبت به احراز هویت در سامانه احراز هویت ثنا اقدام کند.

سپس فرد باید نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه زن و یا فرزند را تنظیم کند. در این مرحله شخص باید مدارک اعسار که در ادامه در خصوص آنها توضیح خواهیم داد از جمله استشهادیه اعسار را تهیه و تنظیم نماید.

در گام بعدی شخص باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و نسبت به ثبت دادخواست خود و ضمیمه کردن استشهادیه اعسار و سایر مدارک به آن اقدام نماید تا دادگاه، درخواست وی را مورد رسیدگی قرار دهد.

و در صورت پذیرش ادله وی اقدام به صدور حکم اعسار از پرداخت نفقه جاریه کند. مدارک لازم برای اعسار از پرداخت نفقه

اثبات ادعای اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن نیازمند ارائه مدارکی به دادگاه خانواده یا دادگاه صلح رسیدگی کننده به این موضوع می‌باشد.

همانطور که پیشتر اشاره کردیم مطابق قانون جدید شورای حل اختلاف مصوب شهریور ۱۳۰۲ دادگاه صلح صالح به رسیدگی این دعوی است.

مدارک لازم برای اعسار از پرداخت نفقه

در ماده ۸ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مدارک لازم اینگونه تصریح شده‌اند و مستفاد از این ماده به شرح زیر هستند.

• یک شرح کامل از تعداد با مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیر منقول که به این شرح صورت کلیه اموال می‌گویند.
• لیست کلیه اموالی که فرد به هر صورت و علتی در نزد شخص یا اشخاص ثالث دارد. کلیه طلب‌های فرد از اشخاص ثالث کپی برابر اصل شده دادنامه.
• ذکر شماره پرونده نفقه.
• صورت تمام پول‌های نقدی که فرد در نزد هر بانک یا موسسات مالی و اعتباری ایرانی و خارجی دارد.
• ذکر دقیق مشخصات بانک یا موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی.
• لیست تمامی نقل و انتقالاتی که شخص مدعی اعسار از پرداخت نفقه فرزند و یا زن در خصوص اموال منقول یا غیر منقول خود داشته است.

شایان ذکر است این لیست باید تمامی نقل و انتقالات از زمان یک سال قبل از طرح دعوای اعسار را در بر گیرد.

• استشهادیه اعسار از پرداخت نفقه جاریه یا همان شهادت نامه کتبی حداقل دو شاهد که از وضعیت شخص مطلع می‌باشند.

این استشهادیه باید ضمیمه دادخواست اعسار شود یا در جلسه رسیدگی به دادگاه تحویل گردد و در صورت درخواست دادگاه شهود باید در دادگاه حاضر شده و ادعای اعسار فرد را تایید نمایند.

نمونه دادخواست اعسار از پرداخت نفقه

به منظور سهولت امر نمونه‌ای از دادخواست اعسار از پرداخت نفقه جاریه در ادامه آورده شده است.

هزینه اعسار از پرداخت نفقه جاریه

در پاسخ به این پرسش که هزینه اعسار از پرداخت نفقه جاریه فرزند و زن چقدر است باید گفت هزینه‌های قابل پرداخت توسط فردی که مدعی اعسار از پرداخت نفقه فرزند یا زن خود می‌باشد به دو دسته هزینه دادرسی و هزینه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی تقسیم می‌گردد که در زیر هر کدام را به طور جداگانه بررسی خواهیم نمود.

هزینه دادرسی دعوای اعسار از پرداخت نفقه جاریه

با توجه به غیر مالی بودن دعوای اعسار از پرداخت نفقه فرزند و زن هزینه رسیدگی به آن توسط دادگاه برابر ۴۰ تا ۱۸۰ هزار تومان خواهد بود و حدود ۲ هزار تومان نیز برای هر برگه دادخواست باید توسط خواهان پرداخت گردد.

هزینه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی

این هزینه‌ها شامل هزینه تایپ متن دادخواست و ثبت و ارسال آن به دادگاه می‌باشد که طبق تعرفه مصوب دفاتر خدمات قضایی است.

جمع بندی

به محض این که عقد نکاح جاری گردد تکالیف مهمی بر ذمه مرد قرار می‌گیرند که یکی از آنها پرداخت نفقه جاريه زوجه است.

البته پرداخت نفقه شرایط خاصی دارد که مهم‌ترین آن تمکین زن از مرد است.

نفقه جاریه زوجه نوعی از نفقه است که در واقع متعلق به ماهی است که زن و شوهر در حال زندگی با یکدیگر هستند.

در حقوق اعسار به معنای این است که فرد از نظر مالی در وضعیتی است که امکان پرداخت بدهی هایش را ندارد.

اعسار از پرداخت نفقه، یعنی مسئول پرداخت آن که در خصوص زن شوهر وی و در خصوص فرزند در وهله اول پدر و سپس جد و اجداد پدری با رعایت دوری و نزدیکی و پس از آن مادر و سپس جد و جدات مادری و پدری هستند به علت عدم دسترسی به اموال یا نداشتن مال و یا شغل از توان مالی کافی برای پرداخت نفقه زن و فرزند برخوردار نباشند.

شرایط اعسار از پرداخت نفقه زن نیز بدین صورت است که مرد به علت عدم دسترسی به اموال خود و یا به علت نداشتن هیچ مالی از توان و استطاعت مالی کافی برخوردار نباشد و به همین جهت، نتواند نسبت به پرداخت نفقه زن یا فرزند خود اقدام کند.

در نهایت با مطرح کردن دادخواست اعسار و بعد از طی کردن مراحل و تحویل مدارک لازم به دادگاه خانواده یا دادگاه صلح مرجع قضایی رسیدگی کننده موضوع را بررسی و در صورت داشتن شرایط لازم که برای فرد معسر توسط قانون مقرر شده اقدام به صدور حکم اعسار می‌نماید.

از آنجا که امروز دعاوی نفقه بسیار مطرح می‌شود پیشنهاد می‌کنیم همواره با مشاورین موسسه دادفروز در ارتباط باشید تا ضمن دریافت مشاوره راهکارهای مناسبی در خصوص پرونده‌های حقوقی خود دریافت نمایید.