چگونه می توان اعلام ورشکستگی کرد؟

اعلام ورشکستگی چگونه است؟ اصولاً اشخاص به انگیزه‌های مختلف از جمله کسب سود، وارد عرصه تجارت می‌شوند و مبادرت به انجام فعالیت‌های تجاری می‌کنند.

علی رغم آنکه در بسیاری از موارد تجارت افراد موفق بوده و در اکثر موارد به سود می‌رسد.

اما مواردی پیش می‌آید که اشخاص به دلایلی توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارند.

به همین ترتیب مجبورند که اعلام ورشکستگی کنند.

باید گفت در خصوص اینگونه مسائل نیز دعاوی تجاری بسیاری مطرح خواهد شد.

متاسفانه شرایط اقتصادی اخیر کشور نیز بر این ورشکستگی‌ها افزوده است.

همچنین احتمال ورشکستگی تجار و ریسک تجاری افزایش پیدا کرده است.

در صورتی که تاجری ورشکسته شود باید بداند که چگونه اعلام ورشکستگی کند.

برای پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان اعلام ورشکستگی کرد، ابتدا لازم است که بدانیم مفهوم ورشکستگی چیست.

تعریف ورشکستگی

ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که بر عهده او است حاصل می‌شود.

‌حکم ورشکستگی تاجری را که حین‌الفوت در حال توقیف بوده تا یک سال بعد از مرگ او نیز می‌توان صادر نمود.

همانطور که از تعریف فوق بر می‌آید ورشکستگی تنها مختص تجار است و اشخاصی که تاجر نیستند، نمی‌توانند اعلام ورشکستگی کنند.

گاهی از اوقات در عرف دیده می‌شود که مردم عادی نیز در حالتی که بدهی‌های زیادی دارند می‌گویند که ورشکسته شده‌ام!

در حالی که چنین عبارتی به لحاظ حقوقی صحیح نمی‌باشد.

در خصوص اشخاص غیرتجار نهاد دیگری تحت عنوان اعسار پیش‌بینی شده که تا حد بسیار زیادی شبیه ورشکستگی می‌باشد، اما تفاوت‌هایی نیز دارد.

با این حال ماده ۱۵ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، دامنه مصادیق اعمال مقررات ورشکستگی را گسترش می‌دهد.

این ماده مقرر می‌کند که دادخواست اعسار از تجار و اشخاص حقوقی پذیرفته نمی‌شود.

این اشخاص در صورتی ‌که مدعی اعسار باشند، باید رسیدگی به امر ورشکستگی خود را درخواست کنند.

درحالی‌که صرف شخصیت حقوقی داشتن الزاماً دلالتی بر تاجر بودن آن شخص نخواهد داشت.

پس باید ورشکستگی را حالتی بدانیم که مقدار بدهی‌های تاجر، شرکت تجاری یا شخص حقوقی از میزان دارایی آن بیشتر می‌شود.

به طوری که اموال و دارایی‌های او نمی‌تواند جوابگوی بدهی‌های او باشد.

چطور اعلام ورشکستگی کنیم؟

اگر تاجری به هر دلیل ورشکسته شد، باید در ظرف ۳ روز از تاریخ وقفه که در تادیه قروض یا سایر تعهدات نقدی او حاصل شده توقف خود را به دفتر محکمه ‌بدایت محل اقامت خود اظهار نماید.

همچنین صورت‌حساب دارایی و کلیه دفاتر تجارتی خود را به دفتر محکمه مزبوره تسلیم نماید.

منظور از محکمه بدایت در ماده فوق دادگاه عمومی حقوقی می‌باشد.

علاوه بر اینکه خود تاجر می‌تواند اعلام ورشکستگی کند، طلبکاران وی نیز می‌توانند ورشکستگی او را درخواست نمایند.

دادستان هم می‌تواند تقاضای اعلام ورشکستگی شخص تاجر را داشته باشد.

هر چند که در عمل کمتر پیش می‌آید که دادستانی به ماجرای ورشکستگی ورود کند.

پس از اینکه توقف تاجر به دادگاه اعلام شد، دادگاه با بررسی صورتحساب‌هایی که به دادگاه ارائه شده و مدارک دیگری که موجود می‌باشد، ورشکسته بودن یا نبودن تاجر را بررسی می‌کند.

در صورتی که ورشکستگی او احراز شود، حکم اعلام ورشکستگی تاجر صادر می‌شود.

در همان حکم نیز تاریخ توقف تاجر درج خواهد شد.

به موجب ماده ۴۱۴ قانون تجارت مدارکی که باید به تقاضای ورشکستگی ضمیمه شود، به شرح ذیل است.

• تعداد و تقویم کلیه اموال منقول و غیر منقول تاجر متوقف به طور مشروح.
• کلیه قروض و مطالبات.
• صورت نفع، ضرر و مخارج شخصی.

‌در صورت توقف شرکتهای تضامنی، مختلط یا نسبی، اسامی و محل اقامت کلیه شرکاء ضامن نیز باید ضمیمه شود.

اعلام ورشکستگی شرکت‌های تجاری چگونه است؟

تاکنون احکامی که برای اعلام ورشکستگی بیان شد، میان اشخاص حقیقی و حقوقی تاجر مشترک بود.

از این حیث تفاوتی میان آنها وجود ندارد.

در مورد شرکت‌های تجاری نکته ظریفی وجود دارد.

آن هم تعیین دادگاه صالح از حیث صلاحیت محلی می‌باشد.

حسب تصریح ماده ۲۲ دادگاهی که در محل اصلی اداره و مرکز عملیات اداری شرکت قرار دارد صالح به رسیدگی به دادخواست ورشکستگی می‌باشد.

بنابراین اگر شرکتی در شهرهای مختلف شعبه‌ داشته باشد یا کارخانه‌های آن در شهرهای دیگری قرار داشته باشند، دادگاه آن محل صالح به رسیدگی خواهد بود.

جلسات هیئت مدیره نیز در آن تشکیل شده و مرکز اصلی اداره شرکت محسوب می‌شود.

در شرکت با مسئولیت محدود نیز سهامدارانی که بیش از نصف سرمایه شرکت را در اختیار دارند می‌‌توانند تقاضای ورشکستگی شرکت را کنند.

اگر نیمی از سرمایه شرکت به هدر رفته باشد، تنها یکی از شرکا نیز می‌تواند صرف نظر از سهمی که دارد چنین درخواستی را داشته باشد.

باید اشاره کنیم که صرف تقاضای ورشکستگی و اعلام آن به معنای احراز ورشکستگی نبوده و حکم قاضی در این زمینه تعیین کننده خواهد بود.

ضرورت دادخواست در اعلام ورشکستگی

تا مدت‌های زیادی در رویه قضایی در مورد ورشکستگی اختلاف وجود داشت اما امروزه بر این مسئله اتفاق نظر وجود دارد.

رسیدگی به ورشکستگی منوط به تنظیم و تسلیم یک دادخواست و نه صرف یک درخواست می‌باشد.

بنابراین جهت اعلام ورشکستگی لازم است که به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه شده و دادخواست ورشکستگی ثبت شود.

آثار ورشکستگی

پس از اینکه حکم ورشکستگی صادر شد، تاجر از مداخله در تمام اموال خود محروم می‌شود.

همچنین اختیار اداره اموال او به مدیر تصفیه، جهت تسویه بدهی‌های او قرار می‌گیرد.

اساساً هر دعوایی بر علیه اموال تاجر باید به طرفیت مدیر تصفیه صورت گیرد.

همچنین تمام معاملات تاجر پس از صدور حکم ورشکستگی باطل خواهد بود.

جمع ‌بندی

ورشکستگی به معنای آن است که میزان بدهی‌های تاجر از میزان دارایی او فراتر رود و تاجر از پرداخت بدهی‌های خود اصطلاحا متوقف شود.

بدین معنا که نتواند بدهی‌های خود را بپردازد.

ورشکستگی نهادی است که تنها مختص تجار می‌باشد.

در خصوص غیر تجار نهاد اعسار وجود دارد.

با این حال قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در خصوص اشخاص حقوقی که تاجر نیستند نیز بیان داشته است که آنها می‌بایست دادخواست ورشکستگی دهند.

دادخواست اعسار از آنها پذیرفته نخواهد شد.

پس از اینکه تاجر ورشکسته شد باید ظرف ۳ روز از تاریخ توقف خود، مراتب را به دادگاه صالح اعلام نماید تا دادگاه صالح اقدام به رسیدگی کند و حکم مقتضی را صادر نماید.

ضمن تقدیم دادخواست ورشکستگی لازم است تا مدارکی نیز به دادگاه تسلیم شود.

در مورد شرکت‌های تجاری می‌بایست دادخواست ورشکستگی در دادگاهی تقدیم شود که مرکز عملیات اداری شرکت در آن محل قرار دارد.

دادخواست در خصوص ورشکستگی می‌بایست تقدیم شود و صرف یک درخواست کفایت نخواهد کرد.

پس از اینکه حکم ورشکستگی تاجر صادر شد این حکم آثاری خواهد داشت.

از جمله اینکه تاجر نخواهد توانست در اداره اموال خود دخالتی داشته باشد و اداره اموال به مدیر تصفیه سپرده خواهد شد.

ورشکستگی یکی از حساس‌ترین موضوعاتی است که در دادگاه‌ها مطرح می‌شود و آثار بسیار خطیری خواهد داشت.

چنانچه در این زمینه نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی هستید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• چگونه می‌توان اعلام ورشکستگی کرد؟

برای اعلام ورشکستگی، خود تاجر، طلبکاران او و در فرض نادری شخص دادستان می‌توانند که تقاضای ورشکستگی او را به دادگاه صالح بدهند.

• ورشکستگی به چه معنا است؟

اصولاً ورشکستگی از این قرار است که تاجر نتواند بدهی‌هایی که دارد را پرداخت کند و اموال او نیز کفایت چنین بدهی‌هایی را نکند.

• آیا درخواست ورشکستگی برای شروع رسیدگی کفایت می‌کند؟

اگر چه تصریحات قانونی در این زمینه اختلاف نظر ایجاد کرده اما امروزه در رویه عملی برای اعلام ورشکستگی لازم است که حتماً دادخواست ورشکستگی به دادگاه صالح تقدیم شود و صرف درخواست کفایت نمی‌کند.