الزام به تمکین چیست؟ زن و شوهر پس از انعقاد پیمان ازدواج، موظف هستند که وفادارانه زندگی مشترک خود را ادامه دهند و حقوق و تکالیفی که نسبت به هم دارند را به درستی ادا کنند. به محض جاری شدن عقد ازدواج، مجموعه‌ای از حقوق و تکالیف برای هر دو طرف به وجود می‌آید. برای نمونه، شوهر وظیفه دارد که به همسر خود نفقه بپردازد و در صورت داشتن فرزند، به او نیز نفقه بپردازد. همچنین، زن پس از عقد می‌تواند مهریه خود را از شوهر درخواست کند.
در مقابل، زن نیز وظایفی دارد که باید در برابر شوهرش به جا آورد. یکی از مهم‌ترین این وظایف، تمکین است. تمکین به معنای انجام وظایفی است که زن پس از ازدواج در برابر شوهر خود متعهد به آن‌ها شده است.
اگر زن از انجام این وظایف سر باز زند، به اصطلاح ناشزه محسوب می‌شود و قانون‌گذار برای زن ناشزه آثار خاصی را در نظر گرفته است.
فهرست مطالب
معنای الزام به تمکین
تمکین یعنی اینکه زن وظایف خود را در برابر شوهر انجام دهد. تمکین دو نوع دارد: عام و خاص.
تمکین عام
این نوع تمکین به این معنا است که زن باید در منزلی که شوهر تعیین کرده، و آن منزل متناسب با شأن اوست، سکونت کند. فلسفه تمکین عام این است که مرد هر زمان که بخواهد بتواند به همسرش دسترسی داشته باشد.
البته اگر در عقد ازدواج شرط شده باشد که زن می‌تواند محل سکونت را انتخاب کند، او حق دارد منزل را انتخاب کند، اما پس از انتخاب، موظف است در همان محل اقامت کند و از شوهر تمکین کند.
در غیر این صورت، به عنوان ناشزه تلقی می‌شود. طبق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی: «زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکونت نماید، مگر آن که حق انتخاب مسکن به زن داده شده باشد.»
همچنین به این معناست که زن باید ریاست شوهر بر خانواده را بپذیرد و در موارد مهم و اختلافی از دستورات او تبعیت کند. بر اساس ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی: «ریاست خانواده از خصایص شوهر است.»
تمکین خاص
این نوع تمکین به معنای پاسخگویی زن به نیازهای جنسی متعارف شوهر است. تمکین خاص به‌طور مستقیم به روابط جنسی میان زن و شوهر مرتبط می‌شود.
آثار عدم تمکین زن
در صورتی که زن از تمکین خودداری کند، شوهر می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه، درخواست الزام به تمکین کند. اگر دادگاه پس از بررسی، عدم تمکین زن را احراز کند، زن به عنوان ناشزه شناخته می‌شود و پیامدهای زیر بر این حکم مترتب می‌شود.
- زن ناشزه حق دریافت نفقه ندارد و شوهر از پرداخت آن معاف می‌شود.
- شوهر می‌تواند به دلیل ناشزه بودن زن، درخواست ازدواج مجدد کند و معمولاً این درخواست از سوی دادگاه مورد قبول قرار می‌گیرد.
- در صورتی که شرط تنصیف دارایی در سند ازدواج ذکر شده باشد، این شرط هنگام درخواست طلاق از طرف شوهر باطل می‌شود.
- چنانچه زن قصد طلاق یک‌طرفه از شوهر را داشته باشد، فرایند طلاق برای او بسیار دشوار یا حتی در برخی موارد غیرممکن خواهد شد.
الزام به تمکین در دوران عقد
یکی از حقوق مهم زن در دوران عقد، حق حبس است. زن باکره می‌تواند از این حق استفاده کند و تا زمانی که تمام مهریه‌اش پرداخت نشده، از برقراری رابطه جنسی با شوهر خود امتناع کند. البته، اگر زن پیش‌تر با شوهرش رابطه جنسی برقرار کرده باشد، دیگر نمی‌تواند به حق حبس استناد کند.
حتی اگر زن تمکین انجام داده باشد، ولی هنوز باکره باشد، نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند.
اگرچه تمکین از وظایف زن محسوب می‌شود، اما زن می‌تواند در مواردی که دارای عذر موجه است، از تمکین نسبت به همسر خود خودداری کند. مواردی که زن می‌تواند از تمکین خودداری کند عبارت‌اند از:
- در دوران عادت ماهانه، زن می‌تواند از برقراری رابطه جنسی با شوهر خود امتناع کند.
- در صورتی که شوهر به بیماری‌های مقاربتی مبتلا باشد، زن حق دارد از تمکین خاص خودداری کند. طبق ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی: «هرگاه شوهر پس از عقد به یکی از بیماری‌های مقاربتی مبتلا شود، زن حق دارد از نزدیکی با او خودداری کند و این امتناع موجب سلب حق نفقه نخواهد شد.»
- زن می‌تواند به حق حبس استناد کند و از تمکین خودداری کند.
- اگر زن بتواند اثبات کند که حضور در منزل شوهر برای او خطر بدنی، مالی یا حیثیتی دارد، می‌تواند از تمکین خودداری کند. بر اساس ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی: «اگر حضور زن در منزل شوهر موجب خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن باشد، او حق دارد مسکن جداگانه اختیار کند و در صورت اثبات این موضوع، دادگاه حکم به بازگشت زن به منزل شوهر نخواهد داد. در این مدت نیز نفقه زن همچنان بر عهده شوهر است.»
- اگر منزلی که شوهر برای زن تهیه کرده متناسب با شأن او نباشد، این نیز عذر موجهی برای عدم تمکین خواهد بود.
جمع‌بندی
زن و شوهر پس از عقد ازدواج رسمی، موظف به ادای حقوق و تکالیف خود نسبت به یکدیگر هستند. با این حال، گاهی به دلیل اختلافاتی که در زندگی مشترک به وجود می‌آید، یکی از طرفین از انجام وظایف خود، از جمله تمکین، خودداری می‌کند. تمکین دارای دو نوع عام و خاص است که تمکین خاص به نیازهای جنسی مربوط می‌شود.
در صورتی که زن از تمکین خودداری کند، به عنوان ناشزه شناخته شده و شوهر می‌تواند درخواست ازدواج مجدد بدهد. همچنین زن از نفقه محروم می‌شود.
باید توجه داشت که زن در برخی موارد می‌تواند با استناد به معاذیر موجه، عدم تمکین خود را توجیه کند و از آثار منفی آن جلوگیری کند.
مسائل مرتبط با تمکین و طلاق از جمله موضوعات پیچیده دعاوی خانواده هستند که نیاز به مشاوره تخصصی دارند.
بدون دیدگاه