انواع ظهرنویسی در اسناد تجاری کدام است؟ امروزه حجم تجارت و معاملات تجاری به قدری گسترده شده که استفاده از پول نقد به‌تنهایی کافی نیست. افراد برای تسهیل پرداخت‌ها و معاملات خود از ابزارهای مالی و اعتباری دیگری نظیر اسناد تجاری استفاده می‌کنند. یکی از رایج‌ترین ابزارهای پرداخت در این حوزه، اسناد تجاری مانند چک، سفته، و برات هستند. در بسیاری از موارد، به جای نقد کردن مستقیم این اسناد، دارندگان اسناد تجاری به جای استفاده از پول نقد، آنها را به شخص دیگری انتقال می‌دهند که این فرایند با عنوان “ظهرنویسی” شناخته می‌شود.
ظهرنویسی به معنای امضای پشت سند تجاری برای انتقال حقوق و مزایای آن به دیگری است. اما همیشه امضای پشت سند به معنای انتقال نیست. در برخی موارد، امضای پشت سند تجاری می‌تواند برای وکالت در وصول یا تضمین پرداخت نیز باشد. بنابراین، در هنگام انجام معاملات تجاری، باید نوع ظهرنویسی به وضوح مشخص شود تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.
فهرست مطالب
معنای اسناد تجاری
قبل از پرداختن به انواع ظهرنویسی در اسناد تجاری، لازم است با مفهوم اسناد تجاری آشنا شویم. به طور کلی، اسناد تجاری به دو دسته‌ی عام و خاص تقسیم می‌شوند.
- اسناد تجاری در معنای عام: به هر سندی که در جریان تجارت مورد استفاده قرار گیرد اطلاق می‌شود. این دسته شامل اسنادی مانند بارنامه، چک، سفته و برات است.
- اسناد تجاری در معنای خاص: این اسناد وسیله‌ای برای پرداخت بوده و قانون‌گذار قواعد خاصی را از حیث شرایط وصول و مسئولیت امضاکنندگان برای آنها تعریف کرده است. نمونه‌هایی از این اسناد شامل چک، سفته و برات هستند.
انواع ظهرنویسی در اسناد تجاری
ظهرنویسی در اسناد تجاری بسته به قصد و هدف افراد مختلف می‌تواند به چندین شکل صورت گیرد.
۱. ظهرنویسی به جهت انتقال در اکثر موارد، ظهرنویسی با هدف انتقال حقوق سند تجاری به شخص دیگری انجام می‌شود. یعنی با امضای پشت سند، دارنده سند تمام حقوق و مزایای ناشی از آن را به شخص دیگری منتقل می‌کند. به عبارت دیگر، شخص ظهرنویس با امضای سند، خود را از مسئولیت‌های سند کنار کشیده و حقوق خود را به شخص ثالث منتقل می‌کند.
۲. ظهرنویسی به جهت اعطای وکالت ظهرنویسی به عنوان وکالت یا ظهرنویسی برای وصول زمانی رخ می‌دهد که دارنده سند، مالکیت سند را به شخص دیگری واگذار نمی‌کند، بلکه به وی وکالت می‌دهد تا وجه سند را در سررسید معین وصول کند. در این حالت، حقوق و مزایای ناشی از سند تجاری به شخص دیگری منتقل نمی‌شود و تنها وکیل حق دارد که وجه سند را وصول نماید. وکیل همچنین می‌تواند برای وصول وجه سند از راه‌های قانونی نظیر اقامه دعوا یا اعتراض استفاده کند، اما نمی‌تواند سند را به نفع دیگری ظهرنویسی کند.
۳. ظهرنویسی به جهت تضمین نوع دیگری از ظهرنویسی با هدف تضمین پرداخت است. در این حالت، ضامن با امضای پشت سند، پرداخت وجه سند را تضمین می‌کند. ظهرنویسی برای تضمین در مواقعی که طرفین نیاز به افزایش اعتبار سند دارند، انجام می‌شود. به این ترتیب، دارنده سند اطمینان پیدا می‌کند که مبلغ مندرج در سند در موعد مقرر پرداخت خواهد شد. در این نوع از ظهرنویسی، ضامن مسئولیت پرداخت را برعهده می‌گیرد و در صورت عدم پرداخت توسط صادرکننده یا ظهرنویس‌های قبلی، ملزم به پرداخت می‌شود.
روش تشخیص نوع ظهرنویسی
در بسیاری از موارد، میان طرفین معامله اختلافاتی در مورد نوع ظهرنویسی به وجود می‌آید. برای مثال، ممکن است یکی از طرفین مدعی شود که امضای پشت سند برای انتقال بوده، در حالی که طرف دیگر ادعا کند که این امضا برای تضمین یا وکالت صورت گرفته است. در چنین مواردی، تشخیص نوع ظهرنویسی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
برای حل چنین اختلافاتی، معیارهایی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان نوع ظهرنویسی را تعیین کرد. به طور کلی:
- امضای شخص ثالث: اگر سند تجاری توسط شخصی غیر از طرفین معامله امضا شده باشد، احتمالاً این امضا به معنای ضمانت است. به عنوان مثال، اگر چکی بین دو نفر صادر شده و شخص ثالثی آن را امضا کرده باشد، معمولاً این امضا به معنای تضمین است.
- تصریح بر نوع امضا: اگر امضاکنندگان به‌طور مشخص تصریح نکنند که امضای آنها برای چه منظوری است، اصل بر این است که امضا برای انتقال انجام شده است. این اصل در حقوق تجاری وجود دارد، مگر اینکه خلاف آن به اثبات برسد.
- وصول: در صورتی که سند به وکالت امضا شده باشد، باید تصریح شود که امضا به منظور وصول وجه انجام شده است؛ در غیر این صورت، امضا به عنوان امضای انتقال تلقی می‌شود.
اهمیت ظهرنویسی در اسناد تجاری
انواع ظهرنویسی در اسناد تجاری نقش بسیار مهمی در گردش این اسناد و تسریع در فرآیندهای تجاری ایفا می‌کند. با وجود این، ظهور اختلافات و دعاوی تجاری در مورد ظهرنویسی اسناد تجاری امری رایج است. به همین دلیل، تجار و افرادی که با این اسناد سروکار دارند، باید دقت زیادی در تعیین نوع ظهرنویسی داشته باشند و در صورت نیاز، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره‌مند شوند.
جمع‌بندی
اسناد تجاری امروزه به یکی از ابزارهای اصلی در معاملات تجاری تبدیل شده‌اند. این اسناد در دو معنای عام و خاص دسته‌بندی می‌شوند. معنای خاص اسناد تجاری به اسنادی اشاره دارد که به عنوان وسیله پرداخت در معاملات استفاده می‌شوند. یکی از مهم‌ترین مسائل حقوقی مربوط به این اسناد، ظهرنویسی است. ظهرنویسی می‌تواند به سه منظور انتقال، وکالت، یا تضمین انجام شود. در صورتی که طرفین به‌طور دقیق مشخص نکنند که امضای پشت سند برای چه منظوری است، اصل بر انتقال سند خواهد بود، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
بحث ظهرنویسی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی در مورد اسناد تجاری است و بسیاری از اختلافات حقوقی نیز بر سر آن شکل می‌گیرد. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در این زمینه، می‌توانید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه