تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس

تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس چیست؟ برای شکایت از مجرم، باید عنوان دقیق جرمی را که او را به آن متهم می‌کنید، بدانید.

در غیر این صورت، ممکن است حقی از شما ضایع شود.

جرم اختلاس، در واقع یکی از صور خاص جرم خیانت در امانت است.

با توجه به دعاوی کیفری مطروحه قانونگذار، تلاش نموده تا با توضیح مفصل آن، شرایط خاص آن را از جرم خیانت در امانت تفکیک نماید.

در ادامه لازم است به طور مختصر، این دو نوع جرم را بشناسیم تا تفاوت‌های این دو را بهتر تشخیص دهیم.

جرم خیانت در امانت چیست؟

به این معنا است که مالی به دست امین سپرده شود و او مکلف شود که مال را حفظ کند یا آن را برای مصارف مشخصی مصرف کند.

اما اگر او در نهایت، خود مال را به ضرر امین مصرف کند یا مال را به هر طریقی تلف کند، مرتکب جرم خیانت در امانت گردیده است.

به این جرم در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات اشاره شده است.

هرگاه اموال منقول، غیرمنقول، نوشته‌‌هایی از قبیل سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره، امانت، رهن، و‌کالت یا هر کار با اجرت یا بی‌ اجرت به کسی داده شود.

در ادامه بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.

شرایط تحقق جرم خیانت در امانت چیست؟

برای تحقق خیانت در امانت ۴ مورد باید وجود داشته باشد.

• اشیاء مذکور در ماده قانونی به شخص سپرده شده باشد.
• بنابراین باشد که مال سپرده شده مسترد، بازگردانده یا به مصرف معین برسد.
• شخصی که مال نزد اوست، مال را استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کند.
• استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن مال توسط امین، به ضرر مالک یا متصرف باشد.

همچنین برای وقوع جرم خیانت در امانت، به هیچ عنوان ضروری نیست که شخص خائن، کارمند دولت یا یکی از نهادهای عمومی باشد.

علاوه بر این، اگر امین از مال استفاده‌ای کند تا به خیال خود، منافع مالک را حفظ کند، اما در واقع اشتباه کرده باشد، جرم خیانت در امانت محقق نگردیده است.

زیرا در این حالت، او سوءنیتی نداشته است.

جرم اختلاس چیست؟

اختلاس نوعی خیانت در امانت است و زمانی محقق می‌شود که کارمند دولت، اموالی که بر حسب وظیفه به وی سپرده شده است را به نفع خود یا دیگری برداشت، تصاحب، اتلاف یا تخریب کند.

در واقع در این فرض، کارمند دولت به اعتماد عمومی اشخاص خیانت کرده است.

قانونگذار نیز، مجازات سنگین‌تری را برای چنین شخصی در نظر گرفته است.

عنصر قانونی این جرم در ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری مورد اشاره قرار گرفته است.

ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا

هر یک از کارمندان و کارکنان زیر وجوه، مطالبات، حواله‌ها، سهام، اسناد، اوراق بهادار یا سایر اموال متعلق به هر یک از سازمان‌ها را که بر حسب وظیفه به آنها سپرده شده‌، به نفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب نماید، مختلس محسوب و مجازات خواهد شد.

• ادارات.
• سازمان‌ها.
• شوراها.
• شهرداری‌ها.
• مؤسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت یا نهادهای انقلابی.
• دیوان محاسبات و مؤسساتی که به کمک مستمر دولت اداره می‌شوند.
• دارندگان پایه قضائی.
• قوای سه‌گانه.
• نیروهای مسلح.
• مأمورین به خدمات عمومی اعم از رسمی یا غیررسمی.

شرایط وقوع جرم اختلاس چیست؟

برای وقوع جرم اختلاس مرتکب این جرم باید کارمند دولت باشد.

همچنین جرم اختلاس تنها در مورد وجوهی که حسب وظیفه به کارمند سپرده شده، قابل تحقق می‌باشد.

مثلاً اگر آبدارچی در یک نهاد دولتی، وجوهی را از صندوق‌های اداره‌اش بردارد، جرم اختلاس محقق نگردیده است.

زیرا مال نزد وی امانت سپرده نشده است.

همچنین برای وقوع اختلاس، مرتکب اختلاس باید قصد داشته باشد که مال را به نفع خود یا به نفع دیگری تصاحب کند.

پس مثلاً اگر کارمند دولت، به طور موقت از ماشین اداره استفاده کند، بدون اینکه قصد مالکیت آن را داشته باشد، جرم اختلاس محقق نگردیده است.

همچنین اگر شخصی خود را به عنوان کارمند دولت معرفی کند، هرچند ممکن است به مجازات کلاهبرداری محکوم گردد، اما به مجازات اختلاس محکوم نمی‌شود.

زیرا مهم ترین شرط وقوع جرم اختلاس این است که شخص در زمان برداشت وجوه و تصاحب اموال دولتی، دارای سمتی باشد.

همچنین اموال به خاطر سمت او در اداره دولتی، به وی سپرده شده باشند.

باید این نکته را نیز خاطر نشان کرد که به تصریح ماده ۵، حتی اگر کارمند اموالی که بر حسب وظیفه به وی سپرده شده را بدون اینکه هیچ نفعی ببرد، به نفع خود یا دیگری برداشت یا تصاحب کند، جرم اختلاس محقق گردیده است.

پس در واقع نیازی نیست ضرری به دولت وارد شود و اموال حتماً توسط مختلس مورد استفاده قرار بگیرند.

تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس چیست؟

حال که برای شناخت تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس، عناصر و شرایط هر دو جرم را به طور مفصل تحلیل نمودیم، نوبت به آن می‌رسد که به طور دقیق تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس را ذکر کنیم.

اختلاس تنها توسط کارمند دولت انجام می‌شود

مهم‌ترین وجه تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس، این است که اختلاس، تنها ناظر بر کارمندان دولت و  افراد مشتغل در خدمات عمومی می‌باشد.

به عبارت دیگر قانونگذار تلاش نموده تا کارمندان دولتی مجرم را که به اعتماد عمومی اشخاص جامعه به دولت ضربه می‌زنند، مورد مجازات شدیدتری قرار دهد.

این مورد مهم‌ترین تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس است.

جرم اختلاس مقید به نتیجه نیست

این جرم مقید به نتیجه است.

در واقع وقوع این جرم، بستگی به این دارد که ضرری به مالک وارد شود.

برای وقوع جرم اختلاس، به محض اینکه کارمند مالی را که به سپرده شده، به نفع خود یا دیگری برداشت کند، جرم اختلاس محقق گردیده است.

نیازی نیست عملاً ضرری به دولت یا اشخاص جامعه وارد شود.

اختلاس صرفاً با برداشت و تصاحب مال رخ می‌دهد

برای تحقق جرم خیانت در امانت، حتی اگر امین مال را بدون رضایت مالک مصرف کند، جرم محقق شده است.

اما برای وقوع جرم اختلاس، لازم است تا کارمند وجه یا مال را صرفاً برای خود تصاحب کند.

مثلاً استفاده غیر مجاز از اموال اداره بدون تصاحب، جرم اختلاس محسوب نمی‌شود.

نتیجه‌گیری

تلاش کردیم در این مطلب تا موارد مهم تفاوت‌ جرم خیانت در امانت و اختلاس را بررسی کنیم.

در همین راستا، اشاره نمودیم که مهم‌ترین تفاوت این دو جرم، این است که اختلاس صرفاً به دست کارمند دولت ارتکاب می‌یابد.

همچنین برای وقوع اختلاس بر خلاف خیانت در امانت، نیازی نیست تا ضرری به دولت یا به شخصی برسد.

سوالات متداول

• خیانت در امانت چیست؟

منظور از خیانت در امانت، این است که مالی به امین برای مصرف معین یا نگهداری سپرده شود.

سپس او بر خلاف مصلحت امانت دهنده، مال را تلف یا استفاده کند.

• اختلاس چیست؟

به این معناست که کارمند دولت، مالی را که بر اساس وظیفه به وی سپرده شده، به نفع خود یا دیگری تصاحب یا برداشت کند.

• تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس چیست؟

مهم‌ترین تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس، این است که برای وقوع اختلاس، شخص باید کارمند دولت باشد.

همچنین وقوع اختلاس، نیاز به ورود ضرر به دولت یا شخص خاص ندارد و صرف تصاحب موال دولتی، اختلاس محسوب می‌شود.

شناخت تفاوت جرم خیانت در امانت و اختلاس، نیازمند دقت و ظرافت‌های حقوقی است.

در همین راستا مشاورین ما در دادفروز، آماده راهنمایی شما بزرگواران برای رفع تمامی ابهامات می‌باشند.