جاسوسی رایانه ای و مجازات آن

جاسوسی رایانه ای چه مجازاتی دارد؟ در همه کشورها اطلاعاتی وجود دارد که محرمانه می‌باشد و اشخاص عادی و بیگانه حق دسترسی به این اطلاعات را ندارند.

به طبع اگر اشخاص به اطلاعات طبقه‌بندی شده‌ای که صلاحیت دسترسی به آن را ندارند دسترسی پیدا کنند و آن را در اختیار دیگران قرار بدهند مجازات سنگینی در انتظار آن­ها خواهد بود.

همچنین در این خصوص دعاوی کیفری بسیاری مطرح می‌شود.

از جمله جرائم اینترنتی که در این زمینه اهمیت پیدا می‌کند، جرم جاسوسی است.

به این معنا است که اشخاصی فاقد صلاحیت به اطلاعات سری و طبقه‌بندی شدۀ کشور دسترسی پیدا کنند و آن را در اختیار گروه‌های معاند و کشورهای متخاصم قرار دهند.

جاسوسی سابقاً فقط در فضای فیزیکی و حقیقی تحقق پیدا می‌کرد.

با ظهور فضای مجازی و گسترش آن و همچنین توسعه فناوری‌های نوین، جرم جاسوسی به فضای مجازی نیز تسری پیدا کرده است.

جرمی تحت عنوان جاسوسی رایانه ای پدیدار شده است.ب

این جرم به معنای دسترسی غیر مجاز به داده‌های دیجیتالی می‌باشد.

از همین رو بود که قانون‌گذار ایران در سال ۱۳۸۸ با تصویب قانون جرائم رایانه‌ای در مقام مقابله با چنین جرم‌هایی برآمد.

به این ترتیب مرتکبان جرم جاسوسی رایانه‌ای را که به کشور خود خیانت می‌کنند، مجازات می‌نماید.

در حقوق کیفری، اصلی تحت عنوان اصل سرزمینی بودن صلاحیت وجود دارد.

به این معنا است که وقتی جرمی در قلمرو جغرافیایی یک نظام عدالت کیفری رخ می‌دهد آن کشور صالح به رسیدگی خواهد بود.

بنابراین حتی اگر مرتکب جرم جاسوسی رایانه ای از اتباع خارجی باشد، این امر مانع از آن نخواهد بود تا دادگاه‌های ایران صالح به رسیدگی باشند و او را مجازات نمایند.

جاسوسی رایانه ای چیست؟

جاسوسی رایانه ای به معنای اعمالی است که در مورد داده‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی حامل‌های داده انجام می‌شود.

مجازات جاسوسی رایانه ای چیست؟

به موجب ماده ۳ قانون جرائم رایانه‌ای؛

هرکس به طور غیرمجاز نسبت به داده­‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه­‌های رایانه‌­ای، مخابراتی یا حامل­‌های داده مرتکب اعمال زیر شود، به مجازات­‌های مقرر محکوم خواهد شد.

• دسترسی به داده­‌های مذکور.
• تحصیل آن­ها.
• شنود محتوای سری در حال انتقال.

مرتکب جرم به حبس از ۱ تا ۳ سال یا جزای نقدی از ۶۰ میلیون ریال تا صد و هشتاد میلیون ریال ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

این بند در مقام بیان فرضی است که فرد جاسوس به محتوای داده‌های سری و طبقه‌بندی شده دسترسی پیدا کرده است.

همچنین آن­ها را در اختیار گرفته اما هنوز در اختیار گروه‌های معاند و کشورهای متخاصم قرار نداده است.

به همین دلیل نسبت به بند بعدی برای مرتکب مجازات کمتری در نظر گرفته شده است.

• در دسترس قرار دادن داده­های مذکور برای اشخاص فاقد صلاحیت.

مرتکب جرم به حبس از ۲ تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد.

این بند نیز در مقام بیان فرضی است که فرد جاسوس علاوه بر این­که داده‌های طبقه‌بندی شده را تحصیل نموده آن­ها را در اختیار اشخاص غیر ذی­‌صلاح قرار داده است.

بنابراین مجازات او تشدید می‌شود.

سایر مجازات جاسوسی رایانه‌ای

اگر فردی فاقد صلاحیت به اطلاعات دسترسی پیدا کند، اما اطلاعات را در اختیار افرادی قرار دهد که صلاحیت و مجوز دسترسی به اطلاعات را دارند، چنین شخصی از شمول بند ب خارج است.

مرتکب به مجازات مقرر در بند الف محکوم خواهد شد.

• افشاء یا در دسترس قرار دادن داده­‌های مذکور برای دولت، سازمان، شرکت، گروه بیگانه یا عاملان آن­ها.

مرتکب جرم به حبس از ۵ تا ۱۵ سال محکوم خواهد شد.

این بند در مقام بیان فرضی است که فرد جاسوس داده‌ها و اطلاعات محرمانه را در اختیار افرادی قرار می‌دهد که از اتباع دولت بیگانه هستند.

طبیعتاً مجازات شخص مرتکب در این فرض نیز نسبت به فروض قبلی شدیدتر خواهد بود.

داده‌­های سری داده‌­هایی است که افشای آن­ها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه می‌زند.

ارتکاب جرم جاسوسی رایانه ای توسط ماموران دولتی

به موجب ماده ۵ قانون جرایم رایانه‌ای؛

• چنانچه مأموران دولتی که مسؤول حفظ داده‌های سری مقرر در ماده ۳ این قانون یا سامانه‌های مربوط هستند.
• به آنها آموزش لازم داده شده است.
• یا داده­‌ها و سامانه‌­های مذکور در اختیار آن­ها قرار گرفته است.
• بر اثر بی‎ احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم رعایت تدابیر امنیتی موجب دسترسی اشخاص فاقد صلاحیت به داده‌‎ها، حامل­‌های داده یا سامانه‎­‌های مذکور شوند.

به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات و انفصال از خدمت از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهند شد.

چنانچه ماموران دولتی در انجام وظایف خود بی‌احتیاطی کنند و موجب وقوع جرم جاسوسی رایانه ای شوند مجازات شدیدی برای آن­ها در نظر گرفته شده است.

طبقه‌بندی اسناد محرمانه

به موجب ماده ۱ آیین نامه طرز نگهداری اسناد سری و محرمانه دولتی؛

اسناد سری و محرمانه دولتی به اعتبار مراقبتی كه باید در حفظ آن­ها شود به چهارطبقه تقسیم می‌­شوند.

طبقه اول

اسنادی است كه افشای غیرمجاز آن­ها به اساس حكومت و مبانی دولت ضرر جبران ناپذیری برساند.

طبقه دوم

اسنادی است كه افشای غیرمجاز آن­ها منافع عمومی و امنیت ملی را دچار مخاطره كند.

طبقه سوم

اسنادی است كه افشای غیرمجاز آن­ها نظام امور سازمان­ها را مختل و اجرای وظائف اساسی آن­ها را ناممكن كند.

طبقه چهارم

اسنادی است كه افشای غیرمجاز آن­ها موجب اختلال امور داخلی یك سازمان شود یا با مصالح اداری آن سازمان مغایر باشد.

باید گفت اسناد سری در طبقات اول و دوم و اسناد محرمانه درطبقات سوم و چهارم قرار می‌گیرند.

اسناد طبقه اول با عنوان به كلی سری و اسناد طبقه دوم با عنوان سری و اسناد طبقه سوم با عنوان خیلی محرمانه و اسناد طبقه چهارم با عنوان محرمانه مشخص می‌شود.

جمع بندی

جرم جاسوسی به معنای دسترسی غیر مجاز به اطلاعات محرمانه و طبقه‌بندی شده است.

با توجه به پیش­رفت‌های روزافزون فناوری‌های نوین این جرم ممکن است در فضای مجازی نیز اتفاق بیافتد که از آن تحت عنوان جرم جاسوسی رایانه ای یاد می‌شود.

بسته به اینکه فرد مرتکب اطلاعات را در اختیار دولت‌های بیگانه و متخاصم قرار بدهد یا ندهد مجازات جاسوسی رایانه ای متفاوت خواهد بود.

در صورتی که کارمندان دولتی با بی‌احتیاطی خود موجبات رخ دادن جرم جاسوسی رایانه ای را فراهم آورند بر طبق قانون مجازات خواهند شد.

حسب آیین نامه مربوطه باید اشاره کنیم که اطلاعات طبقه‌بندی شده به چهار دسته به کلی­سری، سری و خیلی محرمانه و محرمانه طبقه‌بندی می‌شوند.

افشای هر کدام از آنها منجر به این خواهد شد که جرم جاسوسی رایانه ای محقق شود.

جرم جاسوسی رایانه‌­ای از شدیدترین و حساس‌ترین جرائم علیه امنیت است که نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی می‌باشد.

در این زمینه می‌­توانید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• جرم جاسوسی رایانه‌ای به چه معنا است؟

جاسوسی رایانه‌ای به معنای دسترسی به اطلاعات دیجیتالی محرمانه و قرار دادن آن­ها در اختیار اشخاص بیگانه است و یک جرم علیه امنیت می‌باشد.

• در جرم جاسوسی رایانه‌ای چه مجازاتی برای ماموران دولت در نظر گرفته شده است؟

اگر ماموران دولتی که آموزش‌های لازم را دریافت نمودند با بی‌احتیاطی اطلاعات را در اختیار دولت‌های بیگانه قرار دهند.

به موجب قانون به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات و انفصال از خدمت از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهند شد.

• طبقه‌بندی اسناد محرمانه به چه صورت است؟

اسناد طبقه ­بندی شده به طور کلی به چهار طبقۀ اسناد به کلی سری، سری، خیلی محرمانه و محرمانه طبقه‌بندی می‌شوند.