جرم افترا یعنی چه؟ توهین و افترا که از شایع‌ترین انواع جرائم می‌باشد در نظام حقوقی کشور ایران نخستین بار در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی جرم انگاری شده است و تاریخچه مفصلی در کشورمان دارد.
با توجه به دعاوی کیفری مطروحه و پس از طی فراز و نشیب‌های گوناگون در نهایت جرم افترا در سال ۱۳۷۵ در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی با اصلاحاتی پدیدار گشت.
به طور کلی در جواب به سوال جرم افترا یعنی چه، می‌توان گفت افترا به معنی نسبت دادن عملی نامشروع به دیگری و برخلاف واقع می‌باشد.
البته در ادامه برای پاسخ مفصل به سوال جرم افترا چیست توضیحاتی را بیان می‌کنیم.
فهرست مطالب
جرم افترا یعنی چه؟
برای پاسخ به سوال جرم افترا چیست، ناچار هستیم تا ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی را بررسی کنیم.
اگر کسی به وسیله اوراق چاپی، خطی، به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید.
مطابق قانون، آن امر جرم محسوب می‌شود.
اگر فرد نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است، به جزای نقدی درجه ۶ محکوم خواهد شد.
ماده فوق عنصر قانونی جرم افترا را تشکیل می‌دهد.
اصولاً برای پاسخ کامل به سوال جرم افترا یعنی چه، لازم است عنصر قانونی، مادی و معنوی آن را بررسی کنیم.
در ادامه در جهت پاسخ به سوال جرم افترا چیست، در ابتدا عنصر مادی این جرم را بررسی خواهیم نمود.
عنصر مادی جرم افترا چیست؟
منظور از عنصر مادی، انجام عمل خاص یا ترک وظیفه قانونی توسط بزهکار است.
البته با شرایطی که در قانون پیش‌بینی گردیده است.
در واقع عنصر مادی، پاسخ سوال جرم افترا یعنی چه از لحاظ عمل مرتکب است.
به صراحت ماده ۶۹۷ رفتار مرتکب به صورت انحصاری در دو مصداق «نسبت دادن» یا «انتشار» قابل تحقق است.
زیرا برابر متن جمله “…. نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید” تحقق این مصادیق تنها به صورت فعل متصور است.
با ترک فعل یا انجام ندادن هیچ کاری، نمی‌توان دیگری را مرتکب این افترا قلمداد نمود.
حال جهت پاسخ‌دهی به سوال جرم افترا چیست، نکته دیگری را باید مدنظر قرار دهیم.
موضوع عمل انتساب داده شده به دیگری در افترا، یک رفتار مجرمانه است و این در مقابل این پرسش قرار می‌گیرد که چه چیزی باید نسبت داده شود.
تعریف قانونی جرم را ماده ۲ بیان نموده است.
یعنی “هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد” جرم محسوب می‌شود.
ضمن این که نباید در مورد حدودی که در قانون مجازات اسلامی ذکر نشده را از شمول خارج دانست.
یعنی برای مثال مجازات جرم جادوگری یا ادعای پیامبری در منابع فقهی بیان شده است.
با این وجود اگر مثلاً جادوگری را به دیگری نسبت دهیم، عمل ما مشمول جرم افترا قرار می‌گیرد.
نکته دیگر دانستن این موضوع است که انتساب جرم به شرح فوق وابسته به آن است که افتراکننده جرمی را به دیگری “صریحاً نسبت دهد.”
صریح در لغت به چه معناست؟
به معنای لفظی است که مقصود از آن فی نفسه روشن باشد بر اثر کثرت استعمال، ظاهر و آشکارا و به شکل روشن توسط مردم درک شود.
همچنین برای پاسخ به سوال جرم افترا چیست، دانستن نکته ذیل نیز بسیار اهمیت دارد که صراحت در انتساب، محدود و محصور به درج واژگان مجرمانه مندرج در قانون نیست.
زیرا با توجه به مقید به وسیله بودن این جرم و تمثیلی بودن رفتار آن, انتساب به هر شکلی ممکن است انجام شود ولی همینکه نشان دهنده معنای صریح باشد، کافی است.
مانند نوشتن متن نمایش، حرکات، نقاشی، کاریکاتور، تئاتر، سینما و غیر آنها.
به عبارت دیگر برای پاسخ به جرم افترا یعنی چه، نیاز است بدانیم که جرم ممکن است حتی از طریق کشیدن نقاشی و کاریکاتور نیز ارتکاب بیابد.
نیاز نیست ارتکاب افترا حتماً به صورت لفظی و کتبی واقع شود.
از دیگر سوالات مهمی که در ارتباط با جرم افترا چیست مطرح می‌گردد، سوال مربوط به مشخص بودن شخص مورد افترا است.
در واقع صرف ارادی بودن انتساب جرم به طور صریح کافی به مقصود نیست.
طرف انتساب، یعنی کسی که در مظان انتساب به ارتکاب جرمی قرار گرفته، باید مشخص باشد و ابهام در آن مانع تحقق جرم افترا خواهد بود.
این وصف مانع از آن نیست که کسی بیش از یک نفر مشخص را متهم به ارتکاب جرم کند.
اگر مخاطب او فرد نامعینی از یک جمع معین باشد، مانند این که بگوید یکی از افراد این جمع مرتکب جرم سرقت شده، افترا محقق نخواهد گردید.
نکته مهم مستنبط از ماده ۶۹۷، استفاده قانونگذار از واژه وسیله در این ماده این است که جرم مقید به وسیله است و باید جرم افترا از طریق استعمال وسیله‌ای محقق شود.
ضمنا وسایل ذکر شده در قانون مثال هستند و ممکن است از ابزارهای دیگری برای جرم افترا استفاده شود.
عنصر معنوی افترا چیست؟
پاسخ به سوال جرم افترا یعنی چه، نیاز به شناخت عنصر معنوی آن نیز دارد که مربوط به اراده متهم و علم او به جرم می‌باشد.
از موارد مهمی که در ارتباط با سوال جرم افترا چیست مطرح می‌گردد، علم مرتکب به افترا است.
در واقع يقين مرتکب به خلاف واقع بودن انتساب لازم است.
به عبارت بهتر، باید اثبات گردد که متهم به جرم افترا، یقین داشته که منتسب اليه، مرتکب جرم مورد نظر نشده است ولی با وجود بی‌گناهی او، به او ارتکاب جرم خاصی را افترا زده است.
همچنین دادستان و شاکی باید ثابت کنند که متهم نسبت به جرم بودن رفتار مورد افترا به دیگری علم داشته است.
زیرا اصل بر این است که شخص واقعاً فکر می‌کرده است که دیگری جرمی را مرتکب شده و این موضوع که او با سوء نیت فقط قصد تهمت زدن داشته، نیازمند اثبات نزد قاضی مرجع کیفری می‌باشد.
نتیجه‌گیری
در این نوشته تلاش کردیم تا به سوال جرم افترا یعنی چه پاسخ دهیم.
دانستیم که پاسخ به سوال جرم افترا چیست و نیازمند شناخت عنصر مادی و معنوی جرم افترا است.
سوالات متداول
- افترا یعنی چه؟
عبارت است از نسبت دادن جرم به شخص دیگر بدون اثبات آن.
- ابزار ارتکاب افترا چیست؟
هر وسیله‌ای برای ارتکاب افترا ممکن است استفاده شود ولی معمولا افترا در نوشته‌های روزنامه یافت می‌شود.
- عنصر معنوی افترا چیست؟
علم افتراکننده به جرم بودن عمل تهمت زده شده و اینکه شخص مورد تهمت در واقع مجرم نیست، از عنصر معنوی افترا می‌باشد.
اگر در خصوص ارکان و عناصر جرم افترا سوالی دارید، کارشناسان ما در دادفروز آماده راهنمایی شما بزرگواران هستند.
بدون دیدگاه