جرم تهدید و توهین و افترا چیست؟ یکی از حقوق مورد قبول در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی حق آزاد بودن اشخاص از هرگونه ترس و واهمه است.
در نتیجه تهدید اشخاص که موجب ناامنی و سلب آسایش ایشان می‌گردد، نقض یکی از حقوق بنیادین بشری است که سبب مطرح شدن دعاوی کیفری نیز می‌گردد.
به همین دلیل در حقوق جزا موضوع جرم‌انگاری قرار گرفته است.
فهرست مطالب
جرم تهدید چیست؟
تهدید واژه‌ای عربی است که از ریشه هدد شکل گرفته و به معنای ترساندن و بیم‌دادن می‌باشد.
جرم تهدید از مصادیق جرائم تعزیری است و ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی در تعریف تعزیرات مقرر می‌دارد که تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست.
به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌گردد.
نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می‌شود.
در واقع در خصوص جرائم تعزیزی قاضی مخیر است با توجه به شرایطی چون انگیزه مجرم، شرایط خانوادگی و حیثیت و همچنین سابقه کیفری میزان مجازات شخص را در حدود قانونی تعیین کند.
ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بیان می‌دارد که هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل، ضرر‌های نفسی، شرفی، مالی یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و‌اسطه تقاضای و‌جه، مال، انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
پس تهدید به معنای این است که شخصی با القای خطر آسیب زدن به تمامیت جسمی، آبرو، اموال یا حتی افشای اسرار وی، فارغ از اینکه از او چیزی طلب کند یا خیر، او را بترساند.
عنصر قانونی تهدید
همان‌طور که در قسمت بالا ذکر شد، عنصر قانونی جرم تهدید در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات مقرر گردیده است.
عنصر مادی
این عنصر زمانی تحقق می‌یابد که شخصی دیگری را به هر نحوی اعم از روش کتبی یا شفاهی تهدید کند.
یعنی شخص تهدید شونده، از چیزی که برای وی زیان‌بار یا ناخوشایند است، ترسانیده شود.
البته این تهدید باید به قتل یا ضرر به نفس، شرف یا مال یا افشای سری از خود شخص یا بستگان او باشد.
تهدید مقید به نتیجه نمی‌باشد، یعنی نیاز نیست که برای تحقق آن، تهدیدکننده به نتیجه مطلوب خود برسد.
البته اگر تهدید منتهی به نتیجه مجرمانه دیگری شود، شخص تهدیدکننده به مجازات آن جرم هم محکوم می‌گردد.
عنصر روانی تهدید
برای تحقق جرم تهدید، باید اثبات شود که تهدیدکننده بالغ و عاقل با علم و قصد خود مرتکب اقدام تهدیدآمیزی شده است.
در واقع در جرم تهدید تنها سوءنیت عام، یعنی قصد در تهدید بررسی می‌شود.
قانونگذار سوءنیت خاص یا همان انگیزه خاص تهدیدکننده از ارتکاب این جرم را شرط تحقق آن نمی‌داند.
شرایط تحقق جرم تهدید
- تهدید باید متضمن ضرر به نفس، شرف، مال یا افشای سر شخص باشد.
منظور از ضرر نفسی، ضرری است که متوجه جسم شخص مقابل باشد.
ضرر شرفی هم به آبروی شخص اشاره می‌کند.
مثلاً اگر فرد تهدید شود شایعاتی در مورد چند همسری او منتشر خواهد شد، این تهدید ناظر بر آبروی فرد است.
ضرر مالی متوجه حقوق مالی شخص است، مثل اینکه شخصی به سوزاندن خانه و خودروی خود تهدید شود.
افشای سر هم به موضوعی اشاره دارد که نفع شخص در پنهان ماندن آن است.
برای مثال اگر تهدیدکننده شخصی را به افشای سابقه کیفری وی تهدید کند، جرم تهدید محقق شده است.
- خواسته تهدیدکننده اهمیتی ندارد.
حتی اگر تهدیدکننده هیچ خواسته‌ای هم نداشته باشد نیز مرتکب جرم تهدید گشته است.
البته تهدیدکننده باید عمد در تهدید داشته باشد.
بدان معنا که علم داشته باشد تهدید او موجب نگرانی و تشویش طرف مقابل خواهد شد اما انگیزه او از این عمل اهمیتی ندارد.
- جرم تهدید به هر نحوی که باشد کفایت می‌کند.
مثلاً ارسال پیامک یا نامه تهدیدآمیز به تهدیدشونده یا بیان عباراتی تهدیدآمیز در مقابل وی، همه از مصادیق جرم تهدید محسوب می‌شوند.
- تهدید ممکن است غیرمستقیم باشد.
برای مثال ممکن است تهدیدکننده مطلبی تهدیدآمیز را به الف بگوید، در حالی‌که میداند الف آن را در نزد ب منعکس خواهد کرد.
- تهدید باید صریح باشد.
بنابراین عباراتی چون « اگر دوست نبودیم تو را می‌کشتم » از مصادیق جرم تهدید محسوب نمی‌شود.
به نظر برخی حقوق‌دانان با توجه به لفظ دیگری یا عبارت تهدید شخص به ضرر‌های نفسی یا افشای سر نسبت به خود یا بستگان او در متن ماده ۶۶۹، تنها شخص حقیقی یعنی انسان می‌تواند مورد تهدید قرار بگیرد.
لیکن برخی با استناد به ماده ۵۵۸ قانون تجارت، که شخص حقوقی را دارای تمام حقوق و وظایفی میداند که طبیعتاً مختص انسان نیست، جرم تهدید را شامل شخص حقوقی هم می‌دانند.
مشروط بودن تهدید به انجام خواسته تهدیدکننده شرط تحقق جرم تهدید نمی‌باشد.
شرط تحقق تهدید مطابق ماده ۵۵۸
اعم از این که (تهدیدکننده) به این و‌اسطه تقاضای و‌جه، مال، انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به نظر برخی حقوق‌دانان ممکن است تهدید با اشاره به امری که احتمال وقوع آن در آینده وجود دارد هم محقق شود.
برای مثال تهدید دیگری به اینکه اگر فردا باران نبارد، تو را خواهم کشت هم جرم تهدید به حساب می‌آید.
ارزشی که شخص با آن مورد تهدید قرار می‌گیرد باید مورد حمایت قانونی باشد.
بنابراین تهدید شخص به شکایت از او یا اعلام جرم وی جرم نیست.
به نظر می‌رسد در حقوق ایران تهدید حتماً باید به سمع تهدیدشونده برسد و تهدیدکننده هم باید قادر به عملی کردن تهدید خود باشد.
همچنین طبق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۸۵ مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۳۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه، شرط تحقق جرائم توهین یا تهدید از طریق تلفن، استماع الفاظ یا رسیدن اعمال موضوع جرم به مخاطب است و این امر از طریق تلفنی و پیامکی نیز محقق می‌شود.
روش‌های اثبات جرم تهدید
- اقرار.
بیان کردیم که تهدید از جرائم تعزیری محسوب می‌شود و مستند به ماده ۱۷۲ قانون مجازات با یک بار اقرار صحیح ثابت می‌شود.
- شهادت.
همچنین ممکن است جرم تهدید، مستند به ماده ۱۹۹ با دو شاهد مرد عادل هم اثبات گردد.
برای بررسی شرایط شهادت به ماده ۱۸۱ قانون رجوع بفرمایید.
- علم قاضی.
در نهایت علم قاضی هم با توجه به ماده ۲۱۱ ممکن است منجر به صدور حکم مجرمیت علیه تهدیدکننده شود.
مثلاً اگر تهدیدشونده پیامک و نامه‌های تهدیدآمیز را به قاضی نشان بدهد و ایشان به علم برسد، جرم ثابت می‌شود.
مجازات تهدید
مجازات تهدیدکننده، شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال خواهد بود.
بر اساس تبصره ۳ ماده ۱۹، برای تعیین درجه تعزیرات باید مجازات حبس را مدنظر قرار دهیم.
بر اساس صدر ماده، تهدید از جرائم تعزیری درجه شش است.
تخفیف، تعلیق و تعویق صدور حکم در جرم تهدید
با توجه به این امر که جرم تهدید از مصادیق جرائم تعزیری درجه شش می‌باشد، می‌تواند مشمول نظام‌های تخفیف، تعلیق و تعویق قرار گیرد.
البته برای تخفیف جرم، دادگاه باید جهات تخفیف مجازات که مذکور در ماده ۲۲ هستند را احراز کند.
بر اساس ماده ۳۷ قاضی می‌تواند حکم به کاهش مجازات حبس تهدیدکننده به مقدار ۱ الی ۲ درجه یا تبدیل آن به مجازاتی دیگر دهد.
ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی سال ۹۲ در تعریف تعویق صدور حکم بیان می‌دارد که در جرائم موجب تعزیر درجه شش تا هشت دادگاه می‌تواند پس از احراز مجرمیت متهم با ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی، سوابق، اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است در صورت وجود شرایط تعویق در صدور حکم، صدور حکم را به مدت شش ماه تا دو سال به تعویق اندازد.
با توجه به این که تهدید جرمی تعزیری و درجه ۶ می‌باشد با وجود شرایطی که در ماده مقرر گردیده، تعویق آن بلامانع است.
علاوه بر این در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مقرر شده است که در کلیه محکومیت‌های تعزیری و بازدارنده حاکم می‌تواند اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را با رعایت شرایط زیر از دو تا پنج سال معلق نماید.
تعلیق مجازات پس از صدور حکم محکومیت تهدیدکننده اعمال می‌شود.
مثلاً تهدیدکننده در صورت تعلیق مجازات با وجود حکم بر مجرمیت او، به زندان نمی‌رود.
دادگاه صالح رسیدگی به جرم تهدید
به نظر می‌رسد با توجه به این نکته که در حقوق ایران تهدید باید به اطلاع تهدید شونده برسد، در مورد تهدید از طریق پیامک یا تماس تلفنی، محل اطلاع تهدید شونده از تهدید، محل وقوع جرم محسوب شده و دادگاه محل اطلاع از تهدید، از لحاظ صلاحیت محلی باید به جرم رسیدگی کند.
قرار پرونده شماره ۱۴۰۰۹۱۳۹۰۰۱۱۶۷۳۳۴۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۴ که به تأیید دیوان عالی کشور رسیده است هم تأییدی برای این مدعا می‌باشد.
بلکه (تهدید) از طریق ارتباط مخابراتی صورت گرفته است، لذا لازمه تحقق آن اطلاع بزه دیده (از طریق شنیدن صدا یا دریافت پیامک) است.
در این مورد نیز محل حضور بزه دیده در زمان وقوع جرم، مناط صلاحیت می‌باشد.
همچنین بر همین مبنا می‌توان گفت دادسرای محل وقوع جرم برای شروع تعقیب متهم صلاحیت دارد.
البته اگر تهدید و اطلاع مقارن با یکدیگر صورت گیرند، محل تهدید همان محل اطلاع می‌باشد.
در اینجا می‌توان دادگاه یا دادسرای محل تهدید را برای رسیدگی یا تعقیب جرم صالح دانست.
طبق ماده ۳۰۱ آیین دادرسی کیفری
دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارد، مگر آنچه به موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد.
با توجه به این نکته که جرم تهدید در صلاحیت دادگاه دیگری قرار نگرفته است، پس می‌توان نتیجه گرفت دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم تهدید برای رسیدگی صلاحیت داشته باشد.
سؤالات متداول
- آیا به صرف تهدید میتوانم از تهدیدکننده شکایت کنم؟
بله؛ با توجه به ماده ۶۶۹ قانون مجازات عملی کردن یا نکردن تهدید نقشی در وقوع آن ندارد و شما به صرف تهدید هرشخص، می‌توانید از او شکایت کنید.
- آیا جرم تهدید می‌تواند نسبت به اطرافیان تهدیدشونده مطرح شود؟
با توجه به قانون مجازات اسلامی، تهدید ممکن است نسبت به بستگان شخص هم مطرح گردد.
البته ضرر تهدید باید خویشاوندان نزدیک سببی یا نسبی فرد باشد که عرفاً، ورود ضرر به ایشان برای تهدید شونده نگران‌کننده است.
پس تهدید خویشاوندان دور شخص مثل پسر عموی فرد نمی‌تواند موجب تحقق جرم تهدید باشد.
- آیا میتوانم از تهدید به شوخی هم شکایت کنم؟
با توجه به اینکه قانونگذار عمد در تهدید و نگرانشدن تهدیدشونده را برای وقوع جرم شرط میداند.
در صورت عدم وجود عنصر معنوی یا همان سوءنیت، تهدید به شوخی را نمیتوان جرم دانست و از آن شکایت کرد.
همواره پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جرم تهدید با مشاورین موسسه دادفروز در ارتباط باشید تا راهکارهای مناسبی در خصوص پرونده‌های حقوقی خود دریافت نمایید.
|
|
بدون دیدگاه