سازمان اوقاف و امور خیریه چه وظایفی دارد؟

سازمان اوقاف و امور خیریه چه وظایفی دارد؟ یکی از ویژگی‌های خاص نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، این است که در آن نهاد حقوقی برای امور وقف وجود دارد.

مردم می‌توانند اموال خود را وقف کنند تا آن اموال در راه عمومی استفاده شده و برای آنها منفعت دنیوی و اخروی به همراه داشته باشد.

بر این اساس و با توجه به دعاوی ملک، در کشور ما سازمانی تحت عنوان سازمان اوقاف و امور خیریه پدید آمده که وظیفه آن، سامان دادن و انجام دادن امورات مربوط به موقوفات و خیرات‌هایی که داده شده است می‌باشد.

همچنین این سازمان وظیفه دارد آنها را در راه منفعت عمومی مدیریت کرده و و به نمایندگی از عامه مردم استفاده کند.

وقف یکی از نهادهای حقوقی می‌باشد که به خصوص بعد از پیروزی انقلاب جمهوری اسلامی ایران مورد توجه ویژه‌تری قرار گرفت و قوانین مختلفی برای ساماندهی امور مربوط به اوقاف به تصویب رسیده است.

در قانون مدنی نیز قواعدی در مورد وقف وجود دارد که شرایط و ضوابط فروش مال موقوفه و دیگر قواعد مربوط به آن را مشخص کرده است.

اداره موقوفات لزوماً می‌بایست توسط شخصی که متولی نام دارد انجام شود.

سازمان اوقاف و امور خیریه سازمانی است که اصولاً با هدف اداره موقوفات ایجاد گردیده است.

این سازمان وظیفه دارد موقوفاتی که متولی ندارند را اداره کرده و مورد استفاده قرار دهد تا منفعت آنها به عموم جامعه برسد.

سازمان اوقاف و امور خیریه

این سازمان برای رسیدگی به امورات راجع به موقوفات بدون متولی و همچنین سایر امور خیریه در سال ۱۳۴۳ ایجاد شد.

چرا که فرهنگ وقف و انجام کارهای خیر با توجه به سابقه دینی و مذهبی‌ که کشور ایران دارد قدمت بسیار طولانی‌ در کشور ما دارد،

همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز امور راجع به وقف مورد توجه بیشتری قرار گرفت.

در نهایت در سال ۱۳۶۳ قانونی تحت عنوان قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه به تصویب رسید.

به موجب آن وظایف سازمان نیز مشخص گردید.

همچنین به موجب قانون مذکور سرپرست سازمان توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب می‌شود.

آن سرپرست می‌بایست از طرف ولی فقیه مجاز در تصدی اموری باشد که متوقف بر اذن ولی فقیه است.

باید اضافه کنیم که سازمان امور خیریه فقط به امورات راجع به موقوفات بدون متولی رسیدگی نمی‌کند.

وظایف دیگری نظیر رسیدگی به اماکن مذهبی و اداره انجمن‌های خیریه را نیز دارد.

وظایف سازمان اوقاف و امور خیریه

همانطور که اشاره کردیم سازمان اوقاف و امور خیریه وظایف متعددی دارد که در قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه به تفصیل بیان شده است.

به موجب قانون مذکور وظایف سازمان شامل موارد زیر است.

• اداره امور موقوفات عام که فاقد متولی بوده یا مجهول‌التولیه است.
• مدیریت موقوفات خاصه در صورتی که مصلحت وقف متوقف بر دخالت ولی فقیه باشد.
• اداره امور اماکن مذهبی اسلامی که ترتیب خاصی برای اداره آنها داده نشده به استثناء مساجد، مدارس دینی و تکایا.
• مدیریت امور مؤسسات و انجمن‌های خیریه‌ای که از طرف دولت یا سایر مراجع ذیصلاح به سازمان محول شده.
• مدیریت مؤسسات و انجمن‌های خیریه‌ای که به تشخیص دادستان محل فاقد مدیر باشد.
• انجام امور مربوط به گورستان‌های متروکه موقوفه‌ای که متولی معین ندارند و اتخاذ تصمیم لازم در مورد آنها.
• کمک مالی در زمینه تبلیغ و نشر معارف اسلامی.

البته بقاع متبرکه امام رضا، شاهچراغ، حضرت معصومه، حضرت عبدالعظیم و موقوفات ‌مربوط به آنها که متولی خاص نداشته باشد از شمول این قانون‌ مستثنی است.

در غیر این صورت اداره آنها با سازمان امور خیریه خواهد بود.

بخش‌های سازمان امور خیریه و اوقاف

در بررسی بخش‌های تشکیل دهنده سازمان اوقاف و امور خیریه باید بگوییم که سازمان اوقاف و امور خیریه از سه بخش عمده مرکزی، واحدهای تابعه و مراکز استانی تشکیل شده است.

سازمان مرکزی در واقع همان اداره اوقافی می‌باشد که در تهران است.

مراکز استانی نیز اداره اوقاف مراکز استان در سایر شهرستان‌ها می‌باشند.

واحدهای تابع اما وابسته به حوزه سرپرستی هستند که به دو گروه علمی فرهنگی و تولیدی اقتصادی تقسیم می‌شوند.

این واحدها به فعالیت‌های علمی و تولیدی‌ مبادرت می‌کنند که البته برای انجام وظایف سازمان اوقاف و امور خیریه ضروری هستند.

از جمله مشهورترین واحدهای تابعه سازمان اوقاف و امور خیریه که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد انتشارات اسوه و موسسه صندوق عمران موقوفات کشور هستند.

تشکیلات سازمان امور خیریه و اوقاف

سازمان مرکزی و مراکز استانی سازمان امور خیریه برای آنکه بتوانند وظایف سازمان را به نحو احسن انجام دهند دارای چهار معاونت هستند.

• معاونت امور اوقافی و امور خیریه.

این معاونت زیر مجموعه‌های متعددی نظیر دفتر حقوقی و ثبتی، دفتر اسناد و شناسایی موقوفات و دفتر آمار و انفورماتیک را دارد.

• معاونت بقاع و اماکن متبرکه.

اداره کل بودجه و حسابداری بقاع متبرکه، اداره کل هیئت امناء بقاع و موسسات خیریه از جمله زیر مجموعه‌های این معاونت محسوب می‌شوند.

• معاونت اداری و مالی و امور مجلس.

این معاونت خود دارای زیر مجموعه‌هایی نظیر اداره بودجه، تشکیلات و آموزش و اداره کل امور مالی می‌باشد.

• معاونت امور فرهنگی.

دفتر امور دینی و اعزام مبلغ، دفتر انتشارات آثار اسلامی و آموزش مسابقات قرآنی تحت شمول معاونت امور فرهنگی سازمان امور خیریه هستند.

نتیجه‌گیری

با توجه به سابقه طولانی‌ که فرهنگ وقف و کارهای خیریه در کشور ایران دارد یکی از نهادهایی که برای انجام امورات مربوط به اوقاف و امور خیریه در کشور ایران ایجاد شده، سازمان اوقاف و امور خیریه می‌باشد.

با توجه به اهمیت آن لازم است تا وظایف سازمان امور خیریه را به خوبی بدانیم.

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان امور خیریه در سال ۱۳۴۳ ایجاد شد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به اهمیت یافتن بیش از پیش وقف، در سال ۱۳۶۳ با تصویب قانونی وظایف این سازمان به طور مشخص و دقیق بیان شد.

این سازمان علاوه بر رسیدگی به امورات مربوط به اموال موقوفه وظایف دیگری نظیر اداره امور اماکن مذهبی، انجام کمک‌های مالی در زمینه نشر و گسترش اسلام و تبلیغات اسلامی را دارد.

سازمان امور خیریه از سه بخش عمده مرکزی، مراکز استانی و واحدهای تابعه تشکیل شده است.

هر کدام از این بخش ‌ها ویژگی‌های خاص مربوط به خود را دارند.

همچنین این سازمان دارای ساختاری بسیار گسترده است که از معاونت‌های مختلف تشکیل می‌شود.

امور مربوط به وقف یکی از سنگین‌ترین پرونده‌های حقوقی و پیچیده‌ترین مسائل حقوقی می‌باشند که افراد ممکن است با آنها مواجه شوند.

بنابراین چنانچه در این زمینه نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی هستید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• سازمان اوقاف و امور خیریه دارای چه وظایفی است؟

این سازمان علاوه بر رسیدگی به امور موقوفات بدون متولی، امورات دیگری از قبیل اداره اماکن مذهبی و تبلیغات اسلامی را بر عهده دارد.

• سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه چگونه انتخاب می‌شود؟

باید گفت سرپرست این سازمان توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مشخص خواهد شد.

• سازمان اوقاف چه تشکیلاتی دارد؟

این سازمان از ۴ معاونت تشکیل شده است.

هر کدام زیر مجموعه‌های متعددی دارند و همه در راستای انجام وظایفی که بر عهده سازمان است انجام وظیفه می‌کنند.