سختی کار چیست؟

سختی کار چیست؟ سختی کار یکی از مواردی است که در قانون کار و استخدام برای مشاغل سخت و زیان‌آور به دلیل فشارهای جسمی و روانی زیادی که بر کارکنان وارد می‌شود، در نظر گرفته شده است.

این نوع مشاغل که تحت سیطره سختی کار قرار می‌گیرند گاهی شامل کار در محیط‌هایی با مواد شیمیایی مضر، انجام وظایف در شرایط فیزیکی دشوار، شب‌بیداری‌های مداوم و ساعات کاری طولانی هستند.

به منظور حمایت از حقوق این کارکنان، قانون‌گذار اقدام به تصویب قوانینی تحت عنوان سختی کار کرده است.

این قوانین با هدف جبران زحمات و حمایت از سلامت جسمی و روانی کارکنان تدوین شده‌اند.

همچنین شامل مزایای خاصی برای افرادی است که در این محیط‌های پرخطر فعالیت می‌کنند.

فرمول‌ها و معیارهای خاصی برای تعیین میزان سختی کار و محاسبه مزایای مرتبط با آن وجود دارد.

بیمه تأمین اجتماعی یکی از نهادهایی است که در این زمینه فعالیت کرده و اطلاعات لازم را در اختیار کارکنان قرار می‌دهد.

نحوه استعلام سختی کار و بهره‌مندی از مزایای آن، از جمله مواردی است که کارکنان باید به آن آگاه باشند تا از حقوق خود به درستی بهره‌مند شوند.

در این مطلب به این پرسش که سختی کار چیست و چه شرایطی دارد به طور مفصل پاسخ خواهیم داد.

دسته بندی مشاغل سخت

قبل از آشنایی با سختی کار نیاز است که با دسته بندی مشاغل سخت آشنا شوید.

آیین‌نامه کارهای سخت و زیان‌آور به منظور طبقه‌بندی و تعیین شرایط این مشاغل تدوین شده است.

این آیین‌نامه مشاغل را به دو گروه الف و ب تقسیم می‌کند.

گروه الف شامل مشاغلی است که با اتخاذ تمهیدات بهداشتی، ایمنی و فنی مناسب توسط کارفرما می‌توان سختی و زیان‌آوری آن‌ها را کاهش داد.

در مقابل، گروه ب شامل مشاغلی است که ماهیتاً سخت و زیان‌آور هستند.

حتی با به‌کارگیری تمهیدات مذکور همچنان سخت و زیان‌آور باقی می‌مانند.

سختی کار چیست؟

باید گفت سختی کار به شرایط کاری اطلاق می‌شود که در آن کارگران با محیط‌ها و شرایطی مواجه می‌شوند که می‌تواند سلامت جسمی و روانی آنها را به خطر بیاندازد.

این نوع کارها به دو دسته سختی کار متناوب و متوالی تقسیم می‌شوند.

در سختی کار متناوب، کارگران به صورت دوره‌ای و نه مداوم در معرض شرایط سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند.

مثل کار در پروژه‌های ساختمانی که تنها در مواقع خاصی نیاز به فعالیت در ارتفاعات دارند.

این نوع سختی کار به دلیل غیرمداوم بودن، کمتر خطرناک تلقی می‌شود.

همچنان نیازمند ارزیابی و مدیریت مناسب است.

در مقابل، سختی کار متوالی به شرایطی اطلاق می‌شود که کارگران به طور مداوم در معرض خطرات جدی قرار دارند.

به عنوان مثال، کار در معادن زیرزمینی یا کارخانجات شیمیایی که کارگران به طور روزانه با مواد و محیط‌های خطرناک مواجه هستند.

در قوانین کار، مزایایی برای مشاغل سخت و زیان‌آور در نظر گرفته شده است.

این مزایا به تأمین امنیت و رفاه کارگران کمک می‌کند.

همچنین نشان‌دهنده اهمیت حمایت از حقوق کارگران در شرایط دشوار کاری است.

ساعت کاری مشاغل مشمول سختی کار

قانون ساعت کاری برای مشاغل مشمول سختی کار به منظور حفاظت از سلامت جسمی و روحی کارکنان در این حوزه‌ها تدوین شده است.

این قانون بر اهمیت کاهش فشار و استرس ناشی از شرایط کاری تاکید دارد.

همچنین به کارفرمایان الزام می‌کند که به محدودیت‌های تعیین‌شده پایبند باشند.

بر اساس این قانون، ساعات کاری برای مشاغل مشمول سختی کار نباید از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز کند.

این تدبیر به منظور جلوگیری از فرسودگی شغلی و کاهش خطرات مرتبط با کارهای پرتنش طراحی شده است.

برای برخی از مشاغل خاص که ممکن است به دلیل شرایط ویژه‌ای نیاز به ساعات کاری بیشتری داشته باشند، محدودیتی تعیین شده است.

جمع ساعات کاری در دوره‌ای چهار هفته‌ای نباید بیش از ۱۷۶ ساعت باشد.

این مقررات با هدف ایجاد تعادل بین کار، زندگی شخصی و حفظ سلامت عمومی کارکنان تدوین شده است.

تخطی از آن می‌تواند منجر به پیگرد قانونی شود.

بازنشستگی و بیمه مشاغل مشمول سختی کار

برای شاغلینی که در شرایط سختی فعالیت می‌کنند، به دلیل شرایط خاص و آسیب‌های جسمی و روحی که در طول دوران کاری متحمل می‌شوند، قوانین و ضوابط ویژه‌ای برای بازنشستگی در نظر گرفته شده است.

در این دسته از مشاغل، سابقه کاری افراد نقشی اساسی در تعیین زمان بازنشستگی دارد.

سن بازنشستگی در اولویت دوم قرار می‌گیرد.

شاغلانی که ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب در این مشاغل دارند، می‌توانند بدون توجه به سن، درخواست بازنشستگی دهند.

همچنین، محاسبه سنوات بیمه این افراد به صورت خاصی انجام می‌شود.

شامل ضرب سابقه کار سخت در یک و نیم و افزودن به سابقه کار عادی است.

کارفرمایان موظف به پرداخت ۴ درصد حق بیمه اضافی برای این افراد هستند.

همچنین ساعات کار روزانه آنها به ۶ ساعت محدود شده است.

مرخصی سالانه این افراد ۵ هفته در نظر گرفته شده است.

توصیه می‌شود در هر ۶ ماه از آن استفاده کنند.

شرایط بازنشستگی برای مردان و زنان متفاوت بوده و بر اساس سال‌های سابقه کار و سن متفاوت تنظیم شده است.

به‌طوری‌که مردان با ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه کار و زنان با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه پرداخت بیمه می‌توانند بازنشسته شوند.

مراحل و مدارک درخواست سختی کار چیست؟

فرآیند تقاضای سختی‌ کار شامل چند مرحله مهم است که توسط مراجع مختلف بررسی و تایید می‌شود.

ابتدا، کارگران یا کارفرمایان تقاضای خود را به صورت الکترونیکی در سامانه مشاغل سخت و زیان‌آور ثبت می‌کنند.

این درخواست‌ها بر اساس اطلاعات شناسنامه‌ای و سوابق بیمه‌ای که توسط متقاضی ارائه می‌شود، در سامانه ثبت می‌گردد.

پس از ثبت درخواست، کارشناسان کمیته اجرایی و سازمان تامین اجتماعی به بررسی مدارک و شرایط کار متقاضی می‌پردازند.

بر اساس نوع شغل و شرایط آن، درخواست‌ها به دو گروه الف و ب تقسیم‌بندی می‌شوند.

در صورت تایید، به متقاضیان مزایای مربوط به سختی کار تعلق می‌گیرد.

این مزایا می‌تواند شامل کاهش سن بازنشستگی یا افزایش حقوق بازنشستگی باشد.

مراجع مختلف از جمله وزارت کار و امور اجتماعی، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی و وزارت بهداشت نیز در این فرآیند نقش دارند.

به این دلیل که باید اطمینان حاصل شود که حق کارگران به درستی رعایت می‌شود.

این روند کمک می‌کند تا کارگرانی که مشمول شرایط مشاغل سخت هستند، حمایت بیشتری دریافت کنند.

همچنین شرایط بهتری برای ادامه کار یا بازنشستگی داشته باشند.

کدام مرجع سختی کار را تشخیص می‌دهد؟

تشخیص سختی کار و تعیین مشاغل سخت به عنوان یکی از موضوعات مهم در حوزه کار و اشتغال، بر عهده نهادها و سازمان‌های مختلفی قرار دارد.

در این فرآیند، کارشناس بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت نقش کلیدی ایفا می‌کند.

این کارشناسان با بررسی دقیق شرایط کاری و ارزیابی عوامل زیان‌آور محیط کار، گزارشی تهیه می‌کنند.

این گزارش به عنوان مبنای اولیه تشخیص سختی کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازرسان وزارت کار و امور اجتماعی نیز در این روند مشارکت دارند.

آنها با بررسی‌های میدانی خود، اطلاعات بیشتری را در اختیار قرار می‌دهند.

تصمیم‌گیری نهایی و تأیید سختی کار به عهده کمیته بدوی استان است.

این کمیته از اعضای مختلفی تشکیل شده که شامل معاون روابط کار سازمان کار و امور اجتماعی، معاون امور بیمه‌ای اداره کل تامین اجتماعی، کارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای، نماینده کارگران و نماینده کارفرمایان می‌باشد.