شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه

شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه چیست؟ آزادی قاتل به قید وثیقه، در حقوق کیفری ایران از موضوعاتی است که بسیار جنجالی و بحث برانگیز است.

چرا که عده‌ای در خصوص این دسته از دعاوی کیفری بر این نظر هستند که در جرائم مهم همچون قتل عمدی، چنانچه آزادی قاتل به قید وثیقه میسر باشد، این امر خلاف عدالت و اخلاق تلقی می‌شود.

اما علی‌­رغم نظر این عده باید بیان کنیم که امکان آزادی قاتل به قید وثیقه در حقوق ایران وجود دارد.

در این راستا باید قرار وثیقه که از جمله قرارهای تامین است که در قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است صادر گردد.

قبل از بررسی شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه باید اشاره کنیم که قرارهای تامین مثل قرار کفالت، وثیقه و بازداشت موقت با این هدف صادر می‌شوند تا دسترسی به متهم پرونده تا زمانی که رأی قطعی صادر نشده و وضعیت پرونده تعیین تکلیف نشده است، میسر باشد.

امکان آزادی قاتل با قید وثیقه

همان­گونه که بیان شد یکی از قرارهای تأمین که در قانون پیش بینی شده است قرار وثیقه است که در جرائم مختلفی از جمله قتل قابلیت صدور دارد.

همانطور که بیان شد هدف از صدور قرارهای تامین آن است که متهم تا پایان فرآیند دادرسی کیفری در دسترس نظام عدالت کیفری باقی بماند.

تا در صورت فرار یا مخفی شدن متهم حکم محکومیت نهایی بی فایده نشود.

وقتی قرار وثیقه صادر می‌شود شخص متهم باید مالی را معرفی نماید.

این مال با دستور مقام قضایی (دادیار یا بازپرس) توقیف می‌شود.

در صورتی که متهم در زمان‌هایی که از سوی دادسرا یا مقام قضایی تعیین می‌شود در مرجع ذی‌­ربط حاضر نگردد آن مال ضبط گردد.

در رابطه با قتل عمدی باید اشاره کنیم که به موجب ماده ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری در جرایمی که مجازات آن­ها سلب حیات است از جمله قتل عمدی، امکان صدور قرار بازداشت موقت نیز وجود دارد.

اما باید گفت که الزامی به صدور قرار بازداشت موقت وجود ندارد.

در نتیجه حتی در جرم سنگینی مانند جرم قتل عمدی نیز امکان ارائه وثیقه از سوی قاتل از لحاظ قانونی موجود و مجاز می‌باشد.

البته همانطور که اشاره شد این در صورتی است که مقام قضایی با صلاحدید خود قرار وثیقه صادر نماید.

هرچند در رویه عملی غالباً به دلیل آزاد بودن متهم به قتل عمدی با توالی فاسدی همراه است.

به طوری که گاهی حتی خطر جانی برای خود متهم یا افراد خانواده مقتول وجود دارد.

در مورد متهمین قتل عمدی قرار بازداشت موقت صادر می‌شود.

شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه

توضیح دادیم که امکان آزادی قاتل به قید وثیقه وجود دارد.

اکنون به بررسی شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه خواهیم پرداخت.

در ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری شرایطی وجود دارد که در صورت وجود آن­ها صدور قرار بازداشت موقت امکان‌پذیر است.

این شرایط به شرح زیر هستند.

• آ‎زاد بودن متهم، موجب از بین رفتن آثار و ادله جرم، تبانی با متهمان دیگر، شهود و مطلعان واقعه گردد یا سبب شود، شهود از اداء شهادت امتناع کنند.
• بیم فرار یا مخفی شدن متهم باشد و به طریق دیگر، نتوان از آن، جلوگیری کرد.
• آزاد بودن متهم، مخل نظم عمومی، موجب به خطر افتادن جان شاکی، شهود یا خانواده آنان و خود متهم باشد.

بنابراین در صورتی که این شرایط در مورد فرد متهم به قتل عمدی وجود نداشته باشد مقام قضایی رسیدگی­کننده نمی‌تواند قرار بازداشت موقت صادر نماید.

به جای آن می‌تواند سایر قرارهای تامین از جمله قرار وثیقه را صادر کند.

در مورد سایر شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه باید اضافه کنیم که حسب ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری مبلغ وثیقه‌ای که ارائه می‌شود نباید از خسارت‌های وارد شده کمتر باشد.

در مورد قتل عمدی حداقل مبلغی که برای خسارت می‌بایست در نظر گرفته شود مبلغ دیه کامل انسان می‌باشد.

معمولاً در رویه عملی دادگاه‌ها و دادسراهای کیفری کشور صرفاً اموال غیرمنقول، وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی به عنوان وثیقه پذیرفته می‌شود.

از سال ۱۴۰۰ با توجه به دستوری که دادستان کل کشور صادر کرده است خودرو نیز به عنوان وثیقه پذیرفته می‌شود.

البته بدیهی است که ارزش خودروی معرفی شده باید با شرایطی که ذکر شد منطبق باشد.

آثار آزادی فرد متهم به قتل عمدی به قید وثیقه

با توجه به آنکه شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه را مورد بررسی قرار دادیم باید توجه داشت که مطابق ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که متهم به قید وثیقه آزاد گردد، هنگامی که احضار می‌گردد باید حاضر شود.

چنانچه بدون عذر موجه غیبت کند، وثیقه وی ضبط می‌شود.

البته باید اشاره کرد که در صورتی که شخص ثالثی برای فرد متهم به قتل وثیقه گذاشته باشد به او یک ماه زمان داده می‌شود تا متهم را حاضر کند.

در صورت عدم حضور متهم، وثیقه ضبط خواهد شد.

پس از اینکه دستور ضبط وثیقه صادر شد در صورتی که عملیات فروش آن به اتمام نرسیده باشد متهم می‌تواند در مرجع قضایی حاضر شود.

بر اساس ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری در این صورت حداکثر تا یک چهارم وجه مذکور در قرار وثیقه ضبط می‌شود و مابقی ضبط نخواهد شد.

جمع بندی

به صورت کلی باید اشاره کرد که امکان آزادی متهم به قتل عمدی به قید وثیقه در حقوق کیفری ایران وجود دارد.

در این راستا باید از سوی بازپرس یا دادیار قرار وثیقه صادر شود که این قرار از جمله قرارهای تامین کیفری است.

باید اضافه کرد که در هر صورت صدور قرار بازداشت موقت الزامی نبوده و مقام قضایی در هر حال می‌تواند قرار وثیقه را صادر نماید.

چنانچه شرایطی که در ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری وجود دارد، موجود نباشد، مقام قضایی به هیچ عنوان نمی‌تواند قرار بازداشت موقت صادر کند.

مبلغی که در قرار وثیقه ذکر می‌شود نباید از خسارت‌های وارد شده کمتر باشد.

معمولاً در رویه عملی اموال غیرمنقول همچون ملک، وجه نقد و یا ضمانت­نامه بانکی به عنوان وثیقه پذیرفته می‌شود.

باید اشاره کرد که از سال ۱۴۰۰ خودرو نیز به عنوان وثیقه مورد قبول قرار می‌گیرد.

چنانچه متهم در زمان‌های مقرر شده توسط مقام قضایی در مرجع قضایی حاضر نشود وثیقه‌ای که سپرده شده است، ضبط خواهد شد.

سوالات متداول

• آیا امکان آزادی قاتل به قید وثیقه وجود دارد؟

به طور کلی باید اشاره کرد که بله! امکان آزادی قاتل به قید وثیقه وجود دارد.

این امر به صلاحدید مقام قضایی رسیدگی کننده بستگی دارد تا با صدور قرار وثیقه این امر میسر شود.

• شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه چیست؟

برای صدور قرار وثیقه در قانون شرایطی وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آنها این است که مبلغ وثیقه‌ای که ارائه می‌شود نباید از خسارت‌های وارد شده کمتر باشد.

در مورد قتل عمدی حداقل خسارت، دیه کامل یک انسان در نظر گرفته می‌شود.

• چه اموالی به عنوان وثیقه پذیرفته می‌شود؟

باید گفت که در رویه عملی اموال غیرمنقول همچون ملک، وجه نقد یا ضمانت­نامه بانکی به عنوان وثیقه مورد قبول قرار می‌گیرد.

از سال ۱۴۰۰ خودرو نیز در صورتی که سایر شرایطی که برای وثیقه لازم است را داشته باشد به عنوان وثیقه مورد پذیرش است.

همچنین به منظور دریافت مشاوره یا کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط آزادی قاتل به قید وثیقه می‌توانید با مشاورین موسسه دادفروز در ارتباط باشید تا راهکارهای حقوقی مناسبی دریافت نمایید.