مجازات معاونت در قتل چیست؟

مجازات معاونت در قتل چیست؟ همواره در طول تاریخ اجتماعات انسانی و پیش و پس از تنظیم قوانین افرادی بوده‌اند که رفتارهای ضد اجتماع نشان می‌داده‌اند.

اعمالی که نه تنها به شخص به خصوصی آسیب وارد می‌کرد بلکه جامعه را به حالت ناامنی و التهاب در می‌آورد.

رفتار حاکمیت‌ها در طول زمان و بعد جغرافیا با این اعمال متفاوت بوده و البته به طور معمول هر چه از عصر به مدرن فاصله می‌گیریم خشونت مجازات‌ها علی‌الخصوص مجازات معاونت در قتل بیشتر و بیشتر می‌شود.

در ارتباط با اعمال ضد اجتماعی و برخورد حاکمیت تنوع زیادی را شاهد هستیم اما در ارتباط با برخی از این جرائم و دعاوی کیفری معمولا نظر تمامی حاکمان متفق بوده است.

اعمالی که به علت ناهنجاری شدید اجتماعی و اعمال خشونت یا ایجاد تاثیرات بسیار مخرب در زمره واژه جنایت تعریف شده‌اند یا به هر صورت جامعه تحمل پذیرش آن را به هیچ وجه نداشته است.

جرائمی همچون قتل،سرقت مسلحانه، راهزنی و تجاوز به عنف.

به تقریب تمامی حاکمیت‌ها تا پیش از عصر مدرن حقوقی و تشکیل آیین نامه‌ها و قوانین حمایت از حقوق مجرمین برای این گونه جرائم حکم اعدام را صادر می‌نمودند.

هم اکنون نیز کم نیستند کشورهایی که تابع قوانینی هستند که مجازات این اعمال را اعدام می‌دانند.

مفهوم قتل

قتل از جمله شایع‌ترین جرائم جنایی و بالاترین سطح از آسیب رساندن به حقوق سایر اشخاص است.

چرا که حق حیات اصولا بدیهی‌ترین و ارزشمندترین حق یک انسان است.

سلب کردن آن معمولا مستوجب سخت‌ترین مجازات پیش‌بینی شده در قانون یک کشور دسته بندی می‌شود.

دقت بفرمایید که اصولا اجرای یک جرم حداقل یک مجرم به عنوان مباشر (کسی که شخصا مرتکب عمل مجرمانه می‌شود) را لازم دارد.

این شخص مجرم می‌تواند از شخص یا اشخاص دیگری نیز برای انجام این جرم کمک بگیرد.

برای مثال برای وقوع جرم قتل شخصی که خود مستقیما اقدام به کشتن مقتول می‌نماید قاتل یا مباشر قتل شناخته می‌شود.

در چه صورت شخص به معاونت در قتل محکوم می‌گردد؟

• چنانچه در انجام عمل قتل از شخص دیگری کمک بگیرد.
• شخص یا اشخاص از هدف و نیت کمک گیرنده مطلع باشند.
• برای وقوع یک قتل دست مباشر باز باشد.
• اقدام مباشر تسهیل شود یا به انجام آن ترغیب یا تطمیع گردد.
• از ابزار تهدید بهره جسته و وی را وادار به قتل نمایند.

نمونه‌هایی از معاونت در قتل

برای مثال در نظر بگیرید علی قصد کشتن آرش را دارد و از آن جایی که آرش قدرت جسمی بالایی دارد برای تحقق این امر به فکر تهیه سلاح گرم میافتد.

برای تهیه این سلاح به محمد مراجعه نموده و هدف خود را از خرید سلاح به قتل رساندن آرش مطرح می‌کند.

محمد با علم به این که سلاح تحویلی به علی به قصد قتل آرش خریداری می‌شود و دسترسی به سلاح گرم ابزاری بسیار مهم و موثر جهت نیل به این خواسته است اسلحه را به علی می‌دهد.

در واقع وقوع جرم قتل را تسهیل می‌نماید.

در صورتی که ممکن بود بدون دسترسی علی به سلاح گرم، قتل آرش بسیار دشوار و حتی غیر ممکن شود.

بنابراین در صورتی که جرم قتل واقع گردد و در این واقعه از سلاح خریداری شده از محمد استفاده شود علی به عنوان مرتکب مستقیم جرم قتل مباشر و محمد به عنوان تسهیل کننده جرم به عنوان معاون قتل مورد پیگرد قرار می‌گیرد و مجازات معاونت در قتل در خصوص وی اعمال خواهد شد.

نکات مهم در خصوص ارتکاب جرم قتل

دقت کنید که استفاده از کمک و ابزار معاون جرم در ارتکاب عمل مجرمانه بسیار مهم است.

مثلا اگر در مثال فوق علی سلاح گرم را از محمد تهیه کند ولی در حین درگیری و به قتل رساندن آرش از چاقو آشپزخانه خود استفاده نماید عنوان معاونت در قتل متوجه محمد نخواهد بود.

ایضا علم و آگاهی محمد از قصد علی برای تهیه سلاح نیز شرط ضروری بابت ایراد اتهام معاونت قتل نسبت به وی است.

برای مثال اگر علی هدف خود را جهت تهیه سلاح اعلام نکند یا هدف دیگری همچون رفتن به شکار را معرفی نماید باز هم معاونت در قتل متوجه محمد نخواهد بود.

دقت فرمایید در برخی مواقع تسهیل یک جرم یا به طور کلی معاونت در ارتکاب به آن خود می‌تواند مباشرت به جرمی باشد.

برای نمونه در مثال فوق خرید و فروش سلاح بدون مجوز خود عملی مجرمانه است و می‌توان محمد را به مباشرت به فروش سلاح بدون مجوز متهم نمود.

اما عدم استفاده از سلاح مذکور یا بی اطلاعی فروشنده سلاح از بابت جهت خرید آن باعث سقوط عنوان اتهامی معاونت در قتل می‌شود.

قتل همانند بسیاری از دیگر جرائم به دو صورت عمدی و شبه عمدی طبقه بندی می‌شود.

با توجه به این موارد به توضیحات ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ توجه فرمایید.

در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، قانون گذار در ماده ۲۹۰ مصادیق قتل عمد را تعیین کرده است.

جنایت در چه مواردی عمدی محسوب می‌شود؟

هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود.

اگر مرتکب عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می‌گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود.

نظیر دعواهایی که به قصد ارتکاب قتل نبوده ولی با توجه به نوع عمل کشنده حین آن منجر به قتل می‌شوند.

هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن نمی‌شود لکن درخصوص مجنی علیه، به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنی علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد.

نظیر هول دادن کودکی که هنوز به قوای جسمی مکفی نرسیده است.

هرگاه مرتکب قصد ایراد جنایت واقع شده یا نظیر آن را داشته باشد، بدون آنکه فرد یا جمع معینی مقصود وی باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود.

مانند اینکه در اماکن عمومی بمب گذاری کند یا همان عملیات انتحاری.

نحوه اثبات جنایت عمدی

عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است.

مگر جنایت واقع شده فقط به علت حساسیت زیاد موضع آسیب واقع شده باشد و حساسیت زیاد موضع آسیب نیز غالباً شناخته شده نباشد.

در این صورت آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات شود و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی‌شود.

باید آگاهی و توجه مرتکب به اینکه کار نوعاً نسبت به مجنی علیه، موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می‌شود ثابت گردد و درصورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی شود.

مجازات معاونت در قتل چیست؟

با توجه به بند الف ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات معاونت در قتل موجب سلب حیات، حبس تعزیری درجه دو (۱۵ تا ۲۵ سال) یا درجه سه (۱۰ تا ۱۵ سال) خواهد بود.

همان طور که ملاحظه کردید مجازات معاونت در قتل را پس از تعریف قانونی از قتل عمد بررسی خواهیم نمود.

در نظر داشته باشید که در جرائم شبه عمد مطابق ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی که در آنان مباشر قصد انجام عمل مجرمانه را ندارد اما یا به علت تساهل منجر به قتل یا خطای محض منطبق با ماده ۲۹۲ قانون مجازات اسلامی مرتکب عملی می‌شود که موجب مرگ دیگری می‌گردد.

از آن جا که باید بین مباشر و معاون وحدت قصد وجود داشته باشد اما اصولا هیچگونه قصدی برای مباشر متصور نیستیم.

بنابراین نمی‌توان برای این گونه جرائم وجود معاون را متصور بود.

با توجه به آنکه امروزه دعاوی کیفری بسیار مطرح می‌شود پیشنهاد می‌کنیم همواره برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با مشاورین موسسه دادفروز در ارتباط باشید تا در صورت لزوم راهکارهای مناسبی برای پرونده حقوقی خود نیز دریافت نمایید.