ویژگی اسناد تجاری چیست؟ از زمانی که اسناد تجاری به مبادلات تجاری مردم وارد شدند تحولات بزرگی در عرصه پرداخت پدید آمده است.
حتی مردم در معاملات عادی و روزمره خود نیز از اسناد تجاری استفاده می‌کنند.
بنابراین موضوعی که در این زمینه اهمیت پیدا می‌کند آن است که بدانیم اسناد تجاری دارای چه ویژگیهایی هستند،
زیرا که بعضاً آراء متضادی از محاکم صادر میشود و ابهاماتی در خصوص اسناد تجاری وجود دارد.
بنابراین با توجه به دعاوی تجاری مطروحه لازم است که مردم بدانند که ویژگی اسناد تجاری چیست و چه آثار حقوقی و کیفری برای این اسناد بار میشود.
در ادامه به بررسی ویژگی اسناد تجاری خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
سند تجاری چیست؟
به هر نوشتهای که در مسیر اثبات دعوا و یا دفاع قابلیت استناد داشته باشد سند می‌گویند.
اسناد به دو دسته عادی و رسمی تقسیم می‌شوند.
سند رسمی به اسنادی گفته میشود که در دفتر ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی به ثبت رسیده باشد و توسط مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و به موجب قانون تنظیم شده باشد.
در صورت اینکه سند هر یک از شرایط مذکور را نداشته باشد عادی محسوب میشود.
لفظ سند معانی مختلفی دارد اما اسناد تجاری به سه سند چک، سفته و برات اطلاق میشود که از جمله اسناد لازم الاجرا می‌باشند.
اگر چه جزء اسناد رسمی محسوب نمی‌شوند اما قانونگذار ایران امتیازات بسیار گسترده‌ای را برای دارنده سند تجاری در نظر گرفته است.
اسناد تجاری طلبی را بیان می‌کنند که در آنها درج شده است.
دارنده سند می‌تواند برای اثبات طلبکار بودن خود به آن استناد کند.
مثلاً وقتی شخصی چکی را در وجه شخص دیگری صادر می‌کند دارنده به استناد همان چک می‌تواند در تاریخ سررسید، طلب خود را دریافت کند.
البته در عرف جامعه گاهی از اوقات اسناد تجاری همچون چک به عنوان تضمین حسن انجام کار صادر میشود که این مورد باید در متن سند به صورت صریح قید شود.
چرا که اصل بر این است که اگر سند تجاری صادر شده برای آن صادر شده است که طلبکار بودن دارنده آن را ثابت کند.
هر چیزی غیر از این می‌بایست در دادگاه صالح ثابت شود.
ویژگی اسناد تجاری چیست؟
برای اینکه بدانیم اسناد تجاری دارای چه ویژگیهایی هستند بایست ویژگیهای اسناد تجاری را یک به یک بیان نموده و آنها را شرح و توضیح دهیم.
بنابراین ذیلا به ویژگی اسناد تجاری خواهیم پرداخت.
بیان طلب
یکی از ویژگیهای سند تجاری آن است که مبلغ طلب در سند تجاری درج میشود.
درج شدن این مبلغ به آن معنا است که دارندۀ آن سند استحقاق دریافت مبلغ درج شده در سند را در سررسید معین دارد.
تجریدی بودن اسناد تجاری
دیگر ویژگی اسناد تجاری وصف تجریدی بودن سند تجاری میباشد.
به این معنا است که بلافاصله بعد از اینکه سند صادر شد و در اختیار طرف مقابل قرار گرفت فرض بر این قرار می‌گیرد که صادر کننده سند با علم، آگاهی کامل و اختیار مطلق بدون آنکه مجبور یا مکره بوده باشد سند را تنظیم کرده است.
همچنین با اراده آزاد خود آن سند را به طرف مقابل خود تسلیم نموده و تعهد به پرداخت مبلغ مندرج در سند را بر عهده گرفته است.
صادر کننده علی الاصول نمی‌تواند بعد از آنکه سند تجاری همچون چک را صادر نمود از پرداخت چک به دلیل آنکه از مبلغ مندرج در چک مطلع نبوده، خودداری کند.
ایجاد حق انتخاب دادگاه صالح
یکی از امتیازاتی که به موجب قانون برای دارنده سند تجاری در نظر گرفته شده این است که اگر بخواهد بر علیه صادر کننده یک سند تجاری طرح دعوا کند می‌تواند به دادگاه‌های مختلفی رجوع کند.
در حالی که در حالت عادی چنین امکانی برای افراد وجود ندارد و افراد می‌بایست حتماً به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه کنند.
بنابراین اولاً دارنده سند تجاری می‌تواند به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه کند و بر علیه او طرح دعوا کند.
علاوه بر محل اقامت خوانده دارنده سند تجاری می‌تواند به دادگاه محلی که سند در آنجا به اجرا گذاشته شده مراجعه کند.
برای مثال اگر برای چک در بانکی گواهی عدم پرداخت صادر شده باشد، دارنده چک می‌تواند به دادگاه موجود در محل همان بانک مراجعه کند.
همچنین دادگاه محلی که سند تجاری در آن صادر شده نیز صالح به رسیدگی به دعوای مطرح شده توسط دارنده سند تجاری میباشد.
بنابراین دارنده سند تجاری می‌تواند به طیف وسیعی از محاکم در دامنه جغرافیایی گسترده‌تری مراجعه کند و محدود به محل اقامت خوانده نخواهد بود.
قابلیت نقل و انتقال
دیگر ویژگی اسناد تجاری آن است که دارنده سند تجاری می‌تواند آن را به هر فردی که بخواهد انتقال دهد.
انجام این کار از طریق پشت نویسی چک یا سایر اسناد تجاری انجام میشود.
مسئولیت تضامنی امضا کنندگان سند تجاری
دیگر ویژگی اسناد تجاری آن است که امضا کنندگان سند تجاری دارای مسئولیت تضامنی می‌باشند.
این امر به این معنا است که دارنده سند تجاری می‌تواند برای مطالبه وجه مندرج در سند تجاری به هر یک از امضا کنندگان سند تجاری مراجعه کند و وجه را از او مطالبه کند.
چرا که امضا کنندگان سند تجاری در برابر دارنده سند تجاری مسئولیت تضامنی دارند.
چنانچه یکی از آنها مبلغ مندرج در سند تجاری را پرداخت کند سایر امضا کنندگان مسئولیتی در قبال دارنده نخواهند داشت.
امکان صدور قرار تامین خواسته
چنانچه دارنده سند تجاری در مهلت‌های قانونی اقدام به واخواست (اعتراض به عدم پرداخت سند تجاری) سند تجاری بکند و علیه صادر کننده سند تجاری اقامه دعوا کند، می‌تواند در طرح دعوای خویش از دادگاه صالح صدور قرار تامین خواسته را خواستار شود.
با صدور این قرار از اموال صادر کنندۀ سند تجاری تا مبلغ مندرج در سند توقیف میشود و در اختیار دادگاه باقی می‌ماند.
در صورت اینکه رای به نفع خواهان صادر شد مبلغ مورد حکم از آن مال توقیف شده پرداخت شود.
مرور زمان خاص در مورد اسناد تجاری
به مدتی گفته میشود که در طی آن اگر دارنده سند تجاری اقامه دعوا نکند پس از منقضی شدن آن زمان دیگر دعوای او در دادگستری مسموم نخواهد بود و پذیرفته نمی‌شود.
به موجب قانون تجارت ایران مرور زمان در اسناد تجاری ۵ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت یا آخرین اقدام در مرجع قضایی میباشد.
پس از آنکه این مدت منقضی شد سندی که در دست دارنده سند میباشد یک سند عادی و نه یک سند تجاری تلقی میشود.
او تنها می‌تواند با طرح یک دعوای مدنی وجه آن را مطالبه کند و از مزایای سند تجاری محروم میشود.
نتیجه‌گیری
اسناد تجاری نقش مهمی را در مبادلات تجاری مردم ایفا می‌کنند.
به همین دلیل نیز قانونگذار برای آنها ویژگیهای مختلفی را برشمرده است.
سند به هر نوشتهای گفته میشود که در مسیر اثبات ادعا و یا دفاع در دادگاه قابلیت استناد دارد و از جمله بیان کننده طلبی میباشد که در آن درج شده است.
همچنین دارنده سند تجاری مخیر در انتخاب دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوا خواهد بود.
وصف تجریدی بودن اسناد تجاری باعث میشود تا اصل بر آن باشد که صادر کننده سند تجاری با آگاهی و اختیار کامل سند تجاری را صادر کرده است.
همچنین مسئولیت تضامنی امضا کنندگان سند تجاری و قابلیت نقل و انتقال آن و امکان صدور قرار تامین خواسته از دیگر ویژگیهای اسناد تجاری میباشد.
دعاوی مربوط به اسناد تجاری با توجه به ویژگی اسناد تجاری از پیچیدگی‌های بسیار زیادی برخوردار است.
چنانچه در زمینه اسناد تجاری نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی هستید با تیم حقوقی دادفروز در ارتباط باشید.
سوالات متداول
- سند تجاری چیست؟
به هر نوشتهای گفته میشود که در مقام دفاع یا دعوا قابلیت استناد داشته باشد.
اسناد تجاری در معنای خاص شامل چک سفته و برات میشود.
- اسناد تجاری دارای چه ویژگیهایی هستند؟
قانونگذار ایران ویژگیهای مختلفی را برای اسناد تجاری برشمرده است.
وصف تجریدی بودن سند تجاری و مسئولیت تضمینی امضا کنندگان سند تجاری از جمله آنها میباشد.
- مرور زمان در اسناد تجاری چگونه است؟
چنانچه دارنده سند تجاری در ظرف ۵ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت مبادرت به اقامه دعوا برای مطالبه وجه مندرج در سند تجاری نکند از مزایایی که برای سند تجاری در نظر گرفته شده محروم میشود.
او تنها می‌تواند به استناد سندی که در دست دارد دعوای مدنی مطالبه وجه آن را طرح کند.
همچنین سند او یک سند عادی و نه یک سند تجاری محسوب خواهد شد.
بدون دیدگاه