صدور چک بلامحل

چک بلامحل چیست؟ قانون تجارت اسناد تجاری را به سه دسته تقسیم می‌کند که عبارت‌اند از چک، سفته و برات.

بین این سه سند تجاری که نام بردیم، چک بیشترین کاربرد را در امور بانکی دارد و در معاملات بین افراد در جامعه به کرات از آن استفاده می‌شود.

کاربرد چک به حدی است که قانون‌گذار در کشور ما فقط به قانون تجارت بسنده نکرده و علاوه بر آن قوانین خاص دیگری نظیر قانون صدور چک و قانون چک صیادی نیز تصویب شده است.

چک مقررات و قوانین مختص به خود را دارد که می‌بایست رعایت شوند و مطابق با قانون باید صادر شود در غیر اینصورت ممکن است دعاوی تجاری مطرح شود.

در واقع چک یک سند تجاری می‌باشد که صادرکننده آن را به دارنده چک که مدیون یا طلبکار وی محسوب می‌شود، می‌دهد.

گاهی اوقات نیز ممکن است صادرکننده چک بدهکار نباشد و صرفا به عنوان ضمانت چک صادر کند.

لازم است تا به طرز صحیح نوشته شود و بدون قلم خوردگی و خط خوردگی باشد و تمامی مقررات مربوط به چک رعایت شود.

گاهی اوقات چک دارای مسائل و مشکلاتی از قبیل فاقد موجودی بودن، کسر موجودی و عدم مطابقت امضا باشد و قابلیت وصول ندارد.

در این حالت به آن چک بلامحل یا چک برگشتی می‌گوییم.

در این مقاله قصد داریم تا به بررسی در خصوص چک بلامحل یا برگشتی بپردازیم و در ابتدا به منظور آشنایی بیشتر شما به بیان توضیحات مختصری پیرامون چک خواهیم پرداخت.

مفهوم چک

همانطور که اشاره کردیم قانون‌گذار ایران در قانون تجارت چک، سفته و برات را به عنوان اسناد تجاری معرفی کرده است.

چک مهم‌ترین سند تجاری محسوب می‌شود و بیشترین کاربرد را در معاملات جامعه دارد.

اما تعریف چک یک نوشته و سند تجاری است که صادرکننده آن به بانکی که در آن حساب دارد دستور می‌دهد تا مبلغی که در چک می‌نویسد را به دارنده چک بپردازد.

چک شرایطی دارد که لازم است رعایت شود از جمله اینکه صادر کننده باید آن را بدون خط خوردگی تکمیل کند، مبلغ و تاریخ چک را به عدد و حروف بنویسد و محل صدور چک را نیز بنویسد و حتما آن را امضا کند.

چک فقط با امضا معتبر است و اثر انگشت یا مهر قابلیت جایگزینی ندارد و قابل قبول نیست.

صادرکننده نیز لازم است هنگامی که چک می‌نویسد به اندازه مبلغ مندرج در چک در حساب جاری خود پول داشته باشد.

چک با توجه به گستردگی انواع متعددی دارد که شامل چک عادی، مسافرتی، تایید شده و رمزدار می‌باشد که هر یک قوانین مختص خود را دارد اما متداول‌ترین آنها چک عادی می‌باشد.

در صورتی که چک بلامحل نباشد به محض اینکه توسط دارنده به بانک تحویل داده می‌شود قابل پرداخت است.

چک بلامحل یا برگشتی چیست؟

موضوعی که بسیار حائز اهمیت می‌باشد این است که صادرکننده چک هنگامی که اقدام به صدور چک می‌کند باید به اندازه همان مبلغی که در چک می‌نویسد در حساب جاری خود پول داشته باشد.

تا دارنده چک هنگامی که در تاریخ سررسید چک به بانک مراجعه می‌کند بتواند به همان میزان از بانک دریافت کند.

در غیر این صورت چک بلامحل یا برگشتی محسوب می‌شود.

بدین معنی که صادرکننده چک وجه کافی را در حساب خود ندارد تا بتواند پرداخت کند و چک برگشت می‌خورد.

چنانچه چک، بلامحل باشد دارنده چک تا ۶ ماه پس از تاریخ صدور چک بلامحل می‌تواند شکایت کیفری کند.

بعد از گذشت ۶ ماه چک فاقد رکن کیفری خواهد بود و صرفا جنبه حقوقی خواهد داشت.

لازم است دارنده چک در ابتدا به بانک مراجعه کند تا گواهی بلامحل بودن چک را بگیرد و سپس از طریق مراجع قضایی اقدام به شکایت نماید.

موارد برگشت خوردن چک

دارنده چک پس از اینکه چک را به بانک برد و صادرکننده مبلغ کافی را در حساب خود نداشت می‌تواند چک را که بلامحل است برگشت بزند.

شرایط برگشت زدن مطابق قانون صدور چک بلامحل

ماده ۱۲ قانون صدور مواردی که می‌توان چک را برگشت زد را به شرح زیر مقرر کرده است.

• دارنده به بانک مراجعه کند و صادرکننده وجه نقد کافی در حساب نداشته باشد
• صاحب حساب تمام یا قسمتی از وجه چکی که صادر کرده است را از حساب بانکی برداشت نماید.
• صادرکننده با آگاهی نسبت به بسته بودن حساب خود اقدام به صدور چک بلامحل کند.
• بعد از صادر کردن چک صادرکننده حساب خود را مسدود نماید و دارنده نتواند چک خود را وصول کند.
• زمانی که صادرکننده چک دستور دهد که وجه به دارنده چک پرداخت نشود.

در این صورت چک برگشت می‌خورد و دارنده می‌تواند برای وصول آن از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.

• در صورتی که چک به صورتی تنظیم شده باشد که بانک به دلایلی مانند قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا یا اختلاف در مندرجات چک از پرداخت وجه به دارنده چک خودداری کند.

چنانچه یکی از موارد فوق وجود داشته باشد دارنده چک میتواند چک را برگشت بزند و به ۳ شیوه نسبت به وصول چک اقدام کند.

• از طریق مراجع کیفری اقدام کند و شکواییه چک بلامحل به دادسرا ارائه کند.
• از طریق مراجع حقوقی اقدام کند و دادخواست چک بلامحل به دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع چک همان بانکی که صادرکننده چک از طریق آن مبادرت به صدور چک بلامحل نموده کند.
• از طریق اداره ثبت اقدام کند که با معرفی اموال فرد صادرکننده چک به ثبت انجام می‌شود.

جمع بندی

قانون تجارت اسناد تجاری را به سه دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از چک، سفته و برات.

چک یک نوشته و سند تجاری است که صادرکننده آن به بانکی که در آن حساب دارد دستور می‌دهد تا مبلغی که در چک می‌نویسد را به دارنده چک بپردازد.

چک شرایطی دارد که لازم است رعایت شود.

• صادر کننده باید آن را بدون خط خوردگی تکمیل کند.
• مبلغ و تاریخ چک را به عدد و حروف بنویسد.
• محل صدور چک را نیز بنویسد و حتما آن را امضا کند.

گاهی اوقات چک دارای مسائل و مشکلاتی از قبیل فاقد موجودی بودن کسر، موجودی، عدم مطابقت امضا قابلیت وصول ندارد.

در این حالت به آن چک بلامحل یا چک برگشتی گفته می‌شود.

به منظور دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص عواقب صدور چک بلامحل پیشنهاد می‌کنیم همواره با مشاورین موسسه دادفروز در ارتباط باشید.